Küçük Plüton’un büyük uydusu Charon

Fizik ve Uzay Öne Çıkanlar
Küçük Plüton’un büyük uydusu Charon

39 yıl önce bugün Plüton'un uydusu Charon keşfedildi.

Charon, 1978'de keşfedilen ve Plüton'un en büyük doğal uydusu. Ancak Plüton’a kıyasla çok da küçük olmadığı için, Plüton ile birlikte bir çift gezegen sistemi olarak nitelendiriliyor.

Plüton'un diğer uyduları Nix ve Hydra 2005 yılında, Kerberos 2011 yılında ve Styx de 2012 yılında keşfedildi. Charon kimi zaman dış Güneş Sisteminde daha küçük bir gökcismi olan Chiron ile karıştırılıyor.


Kayıkçı Kharon ve Tanrı Plüton

22 Haziran 1978 tarihinde gökbilimci James Christy tarafından keşfedilen Charon adını antik Yunan ve Roma mitolojisinde önemli bir figür olan Kharon’dan alır. İnanışa göre Kharon ölen insanların ruhlarını, ölüler ülkesine götürmek için Acheron ırmağında kayıkçılık yapar. Eğer ruh Kharon’a para vermezse, asla kayığa binip karşıya geçemez. Bu nedenle ölüler gömülürken ağzına ya da gözlerinin üzerine sikke yerleştirilirdi. Kharon’un adı Yunan mitolojisinde tanrı Hades ile anılırken, Roma mitolojisinde bunun karşılığı olan Plüton ile birlikte anılırdı.

Cüce bir gezegene göre büyük bir uydu

Bazı gökbilimciler Plüton-Charon gibi çift gezegen sistemlerine Dünya-Ay ikilisini de örnek gösteriyor. Ancak, Dünya ile Ay arasındaki kütle farkının büyüklüğü nedeniyle, bu görüş bilim insanları tarafından genel anlamda kabul görmüyor. Charon ve Plüton arasındaki mesafenin Güneş Sistemi’ndeki tüm gezegen-uydu sistemlerindeki mesafelere göre çok daha yakın olması, astronomlar tarafından “yoğun” bir ikili sistem olarak da değerlendirilmesine neden oluyor.

Charon (solda), aynı zamanda Neptün Ötesi Gökcismi (NÖC) olarak da nitelendiriliyor. Bunun nedeni Güneş Sistemi’nde ortalama yörüngesi Neptün’ün ortalama yörüngesinden büyük olan bütün gökcisimlerinin NÖC olarak sayılması.

Charon'un keşfi Plüton’un anlaşılmasını sağladı

Charon'un gözlenmesi önemli bir bilimsel adımdı. Çünkü böylece Kepler'in gezegensel hareket yasalarından yararlanılarak, Plüton-Charon sisteminin kütlesinin hesaplanması olanaklı hale gelmişti. Charon'un kütleçekim etkisi hesaplanarak, Plüton'un gerçek kütlesi saptanmıştı. Charon'un keşfi uyarlamalı optik çalışmalarına da izin verdiği için Plüton'un gerçek çapının hesaplanmasında da önemli rol oynamıştı.