Cem Say

Hastayı gözünden tanımak….

Google şirketinin yapay zekâ araştırmacılarının şeker hastalığına bağlı körlüğün en sık görülen nedeni olan diyabetik retinopatinin teşhisi konusundaki çalışmaları, yapay zekâ teknolojisinin insan doktorların yerini almaktan ziyade onlarla bir “ekip” oluşturmasının daha sağlıklı sonuç vereceğini gösteriyor. Şimdiden tıp dergilerinde makalelere konu olan bu çalışmada önce hastalığın tanısında kulla...

Hastayla sohbet eden robot yaratılacak mı?

Benim gibi “Uzay Yolu” (Star Trek) televizyon dizilerinin müptelalarındansanız galakside maceradan maceraya koşan Voyager “yıldız gemisi”nin huysuz ama komik doktorunu muhakkak hatırlarsınız. Yetenekli aktör Robert Picardo tarafından canlandırılan “Doktor”, hikâyeye göre geminin revirinin esas personelinin ölmesi üzerine devreye giren, o zamanın tüm tıp bilgisiyle donatılmış bir yapay zekâ program...

Merkezden nasıl kurtuluruz?

Son yıllarda ekonomi haberlerinin izleyicileri “kriptopara”larla ve bu yeni para cinsinin en ünlü örneği olan “Bitcoin” ile karşı karşıya geldiler. Herhalde çoğu kişinin bu gerçekten karmaşık kavramı ilk seferde anlamadığını söylemek yanlış olmaz. Kriptoparaların nasıl çalıştığını açıklamak için üstüne kuruldukları devrimci bilgisayar bilimi fikrinin, yani “blok zinciri”nin ne olduğunu anlatmak ge...

Bitcoin kuantum bilgisayarlarına karşı

Bitcoin’in altyapısını oluşturan blok zinciri, çalışma prensibini öğrenmenin insana mutluluk verdiği, “adam yapmış!” dedirten mükemmel yapılardan. Bu güzel matematiksel öykü bir seferde tümüyle anlatılabilecek basitlikte değil. Bu yazıda sadece günün birinde büyük ölçekli kuantum bilgisayarları yapılabilirse mevcut blok zinciri uygulamalarının, özelde de kriptopara Bitcoin’in başına neler gelebile...

Kuantum şifreleme nedir, nasıl çalışır?

Geçen haftaki yazımda eğer Aliye ve Babür başka kimsenin bilmediği rasgele seçilmiş 0 ve 1’lerden (bilgisayarcı deyimiyle “bit”lerden) oluşan bir rakam dizisine sahiplerse o dizinin boyunda bir mesajı aralarındaki hattı dinlemekte olan Melahat adındaki casusun çözemeyeceği şekilde şifreleyerek güvenle haberleşebileceklerini anlatmıştım. İş (“anahtar” diye adlandıracağımız) bu bit dizisinin birbiri...

İki aşık gizlice nasıl mektuplaşabilir?

Kriptografi (iki kişi arasında gizli kalması istenen mesajları şifreleme işi) uzmanlarıyla kriptanaliz (böyle şifrelenmiş mesajları üçüncü kişilerin çözme çabası) uzmanları, binlerce yıldır süren bir yarış halindeler. Çağımızda güvenli iletişimden Bitcoin benzeri blok zinciri uygulamalarına dek hayati önemdeki birçok süreci emanet ettiğimiz şifreleme yöntemleri, kuantum fiziğinin elverdiği yeni al...

Yeni uzay yolu dizisinde iş var!

52. yılını sürmekte olan Uzay Yolu serüveni, Star Trek: Discovery adlı televizyon dizisinin ilk bölümünün 24 Eylül’de ABD’de, bir gün farkla da tüm dünyada yayınlanmasıyla yeni bir aşamaya girdi. HBT’nin “Uzay Yolu muhabiri” olarak ilk üç bölümü izledim. İşte (henüz izlemeyenler için tat kaçırıcı ayrıntılar içermeyen) görüşlerim: Malum, Uzay Yolu gezegenimizin şimdiki sıkıntılarından kurtulup refa...

Deha nedir?

Geçen bölümde farklı uzmanlık alanlarında buluşlar yapabilen kimi Yapay Zekâ programlarının dayandığı bir yöntemi anlatmış ve insan dehasının da esasen aynı şekilde çalıştığı iddiasında bulunmuştum. Şimdi bu savımı detaylandırma vakti. Önce insan zihni hakkında bildiklerimizi üç cümleyle özetleyelim: İnsanlar et ve kemikten yapılmış robotlardır. Beyin yumuşak bir bilgisayardır. Tüm yaşadıklarımızı...

Yapay kâşifler nasıl çalışır?

Geçen yazıda ABD’li Douglas Lenat’ın matematik ve savaş oyunu dallarında “yaratıcı” davranış gösteren iki programından söz etmiştim. Bir örnek de kendimden vereyim. Geçtiğimiz asrın sonlarında, doktora tez çalışmamın bir parçası olarak QSI adında bir program yazmıştım. QSI’ın görevi, kendisine bazı değişkenlerinin davranışı tarif edilen bir sistemi en iyi açıklayan denklemleri bulmaktı. (Farklı fi...