4.6 milyar yaşındaki gezegenimizde yaşanan jeolojik çağlarda insan etkisi sıfırdı, şimdi ise yerküre 10 bin yıldır insan etkisine bağlı yeni bir jeolojik döneme mi girdi? Science dergisindeki bir araştırmaya göre Dünya 1950’li yıllardan başlayarak yeni bir döneme girmiş bulunuyor. Ve bu dönemin adı bile konmuş: Antroposen, yani İnsan Çağı.
Antroposen Çağı’nı tanımlamak üzere bir araya gelen uluslararası bir bilim kurulu, gezegen üzerindeki insan etkisinin yeterince belirgin hale gelmiş olduğunu ve bu dönemin Antroposen olarak isimlendirilebileceğini söylüyor.
İnsan çağı, yeryüzüne damgamızı vurduğumuz plastik, nükleer denemeler, alüminyum vb gibi “atıklarımızdan” milyonlarca yıl sonra bile rahatça izlenebilecek.
Önce bakalım EPOK nedir: Epok, gezegenimizin 4.6 milyar yıllık tarihini tanımlayan resmi zaman çizelgesinin bir bölümüdür. Bu jeolojik çağlar Uluslararası Stratigrafi Komisyonu olarak bilinen bir birim tarafından belirlenir ve çağlar arasındaki sınırlar netleştirilir. Bu kurul bu yıl toplanarak, içinde bulunduğumuz Holosen’in sona erip ermediğine karar verecek.
Bu isimlerin pek çoğunu ders kitaplarından tanıyoruz. Yeni epok, -kabul edildiği takdirde- Holosen’i izleyecek. Antroposen Çalışma Grubu, insanın Dünya üzerindeki etkisinin, şu anda içinde bulunduğumuz jeolojik devir olan Holosen’den farklı bir dönemi başlatacak belirgin özelliklere yol açtığını ileri sürüyor.
Holosen, son buzul çağının bitişi ile başlamış ve insan etkisinin yoğunlaşması ile sona ermiş sayılıyor.
Yeni bir döneme girdiğimizi nasıl anlıyoruz?
Bilim insanları yeni bir dönemin başlamış olduğunu nasıl anladılar? İnsanların tortul ve kayalarda binlerce yıldır bırakmış oldukları izleri inceleyen çalışma grubu, bu yeni dönemin başlangıç tarihini 1950’lere dayandırıyor. Bu tarih “Büyük Hızlanma” olarak nitelendirilen nüfus ve tüketimin birden artış gösterdiği dönemle çakışıyor.
Bu tarih, ayrıca nükleer silahların kullanılmasının, alüminyumdan plastiklere “tekno malzemelerin” yayılmasına da denk geliyor. Nükleer silah denemelerinin neden olduğu radyoaktivitenin toprak ve kayalardaki izlerinin binlerce yıl silinmeyecek olması, gelecekte yeni dönemin parmak izleri olarak değerlendirilebilecek.
Batı Grönland’daki bir gölün dibinden çıkartılan çökeltiyi inceleyen çalışma grubu, bunun Holosen döneminin çökeltilerinden belirgin farklılıklar içerdiğini inanıyor.
Dönemin kabul edilmesi zaman alacak
Ne var ki bu yeni dönemin bilimsel çevrelerce kabul görmesi yıllar alabilir. Bunun için bilim insanlarının dünyanın dört bir yanından alınan örnekleri incelemesi gerekiyor. Bu örneklerin de hava kirliliği gibi insan etkisinin kanıtlarını içermesi gerekiyor. Halihazırdaki örneklerde tespit edilen haşarat öldürücülerinin, fosil yakıtların yanması sonucu oluşan islerin ve ağır metallerin izleri yeni dönemin somut kanıtları olarak kabul ediliyor.
Yeni dönem ne anlama geliyor?
Bu yeni dönemin ders kitaplarına geçmesi için bilim dünyasının onayı bekleniyor. “Antroposen Maceraları” isimli kitabın yazarı Gaia Vince, Dünyamızın milyarlarca yıllık geçmişi ile karşılaştırıldığında insanoğlunun kısacık geçmişinde Dünya’ya bu kadar büyük zarar vermesini “vahşet” olarak değerlendiriyor. Başka bir deyişle, insanın bu kadar kısa bir sürede doğayı milyonlarca yıl sürecek ve geriye döndürülemez biçimde kirletmesi üzerinde ciddiyetle durulması gereken bir konudur.
Derleyen: Reyhan Oksay
Kaynak: https://www.weforum.org/agenda/2016/01/have-humans-pushed-the-world-into-a-new-geological-age/
