Hayatımızda kullanmaktan vazgeçemediğimiz pek çok teknolojinin, hayranlıkla baktığımız ve insanlık olarak övündüğümüz gibi bilimsel atılımların geçmişlerinde, ta en arkalarda yer alan kimselerin adını her zaman bilmeyiz. Bilim ve teknoloji tarihinde çok önemli bir yere sahip olmalarına rağmen, haklarında popüler bir sinema filmi çekilmedikçe adını hiç duymadığımız pek çok bilgin, bilim insanı vardır.
İşte 17 Eylül 1857'de doğan, 1935 yılında bugün, 19 Eylül'de aramızdan ayrılan Rus bilim insanı ve mühendis Konstantin Eduardovich Tsiolkovsky bunlardan biridir.
Tsiolkovsky'nin kavramsal, teorik ve pratik çalışmaları saymakla bitmez. Şüphesiz en önemli özelliği, ölümünden bir süre sonra uzay yolculuklarını mümkün kılacak denklemlerin ve icatların babası olmasıdır. Sayısı 400'ü aşan makale ve kitaplarıyla bilimsel ve teknolojik birikimimize en önemlilerini aşağıda sıraladığım yığınla katkıda bulunmuştur.
1880-1881 yılları arasında gaz dinamiğiyle ilgili keşifler yaparak aerodinamik alanında önemli denklemler ortaya koymuştur, lakin bu denklemler kendisinden önce keşfedildiği için tarihe onun ismiyle geçmemiştir. Bu yıllarda evinde aerodinamik laboratuvarı kuran bilgin rüzgâr tünelini icat etmiştir. Rüzgâr tüneli, aerodinamik deneyler yapmaya imkân tanıyan, bugün uçak ve uzay aracı tasarımında kullanılan ve elzem olan bir araçtır (prensibi cismin hava içerisinde seyrettiği değil de, havanın cisim üzerinde seyrettiği bir durum oluşturmak ve bu sayede aracın gerçek hava akımı içerisindeki davranışını tespit etmek üzerine kuruludur). Dolayısıyla bu icadıyla hem uçak hem de uzay teknolojilerinin gelişimi için gereken zemini oluşturmuştur.
1892'de "Kontrol Edilebilir Metalik Balon" adını verdiği tasarımıyla ilk hava gemisinin mucidi olmuştur. 1894'te "Uçak ya da kuş benzeri uçan makine" adlı makalesiyle hem aerodinamik olarak hem de görsel olarak yaklaşık 20 yıl sonra Wright kardeşlerin yapacağı ilk uçağı "fikren" icat etmiştir. 1895 yılında Eiffel kulesinin inşasından etkilenerek yüzeyden yörüngeye kadar uzanabilecek bir taşıma sistemi tarif ederek uzay asansörü düşüncesinin babası olmuştur.
Jules Verne’den etkilenerek insanların bir gün uzaya gideceğini, gezegenden gezegene seyahat edeceğini ve hatta orada yaşayacağını öne süren Tiolkovsky, 1903 yılında yayınlanan Kozmik Uzayın Tepkili Motorlarla Keşfi adlı kitabında mucidi olduğu “sıvı yakıtla çalışan yeterince güçlü bir roketin” Dünya’nın yerçekiminden kurtularak diğer gezegenlere ulaşabileceğini teorik olarak açıklamıştır. Dünya’nın çekiminden kurtulma hızını doğru olarak hesaplamıştır. Dünya'ya dönen uzay araçlarının atmosfere yeniden girişte ısınan dış çeperlerini soğutmaya yarayan, roketin ağırlık merkezini değiştirmek suretiyle hareketini kontrol eden teknolojilerin fikir babası ve mucidi odur. Roketler için kullanışlı bir pompa sistemi geliştirmiştir. 1929 yılında yazdığı Uzay Roket Trenleri kitabında çok kademeli roketleri tanımlamıştır.
*
Kısacası Tsiolkovsky, uzay yolculuklarının mümkün olmasını sağlayan, popüler bilimde adı pek az bilinen gizli bir kahramandır.
Dahası bu 400'den fazla çalışmasında sadece uzay, roket ve jet teknolojilerine değinmemiştir. Tsiolkovsky bir hezarfendir (polymath) ve sanat ile felsefe alanında da çalışmaları bulunmatakdır:
İşitme sorununa rağmen müzik üzerine kaleme aldığı bir eseri mevcuttur mesela. 1914-1917 yılları arasında vaktini yoksullukla mücadele konusuna ayırmış ve bu konuda fikirler öne sürmüş, çalışmalar yapmıştır. Dahası bugünkü transhümanizmin atası olan, 20 yüzyıl başlarında Rusya'da yükselen ve insanlığın uzaylı gelecekte nasıl var olacağı sorusuna doğa felsefesi, etik ve Rus ortodoksluğu çerçevesinde yanıt arayan felsefi kozmizm akımının öncülerindendir (Uzayı kolonize etmenin insanlığın ölümsüzlüğünün ve bakıma muhtaç olmayan bir forma kavuşmasının önünü açacağı iddiasındaydı).
Rusya'nın o çalkantılı dönemlerinde, politik ve ekonomik nedenlerle Tsiolkovsky'nin hayatının pek keyifli geçmediğini de eklemek gerek. 45 yaşındayken oğlunun intiharıyla yüzlemiş, 54 yaşındayken kızının çarlık rejimi tarafından devrimci faaliyetleri nedeniyle tutuklandığını görmüştür. 51 yaşındayken çalışmalarının büyük bir kısmını sel felaketinde kaybetmiştir. Araştırmalarının çoğunu kendi başına gerçekleştiren ve kendisi finanse eden Tsiolkovsky, fikren icat ettiği pek çok şeyin üretimi için çarlık Rusya'sından yeterli destek alamamıştır.
Kısacası Tsiolkovsky, günümüzün Amerikalı meslektaşları kadar adını duymadığımız mimarlarındandır. İnsanlık tarihine katkıları muazzamdır.
Ben de hem doğumgünü hem de ölüm yıldönümü nedeniyle, bu köşeden kendisini anmış ve hiç duymamışlara duyurmuş olayım.
İyi ki doğdun ve rahat uyu Tsiolkovsky.