Lale Akarun

Internet neden yavaş, güvenilmez ve pahalı?

Altyapı denince aklınıza ne geliyor? Elektrik, su, yol? Sabit telefon? Belki 20-30 seneye kadar böyleydi. Şimdi internet önem sırasında çoğunun önüne geçti. Bir düşünün, sabit telefonu olmayan, ama internet bağlantısı olan ne çok insan var. Internet bağlantınız olmadan yaşayamazsınız ama internet üzerinden telefonla da konuşursunuz, başka işlerinizi de yaparsınız. Pandemide evd...

Depreme hazırlık bir demokrasi meselesidir

İskenderun Devlet Hastanesi niye yıkıldı sorusunun cevabı nedir? Bilgisizlik, yolsuzluk, kadercilik, kısa vadeli düşünme, aşırı hiyerarşik yapı, demokrasi eksikliği? Depremde, İskenderun Devlet Hastanesi yıkıldı. İçinde hastalar, refakatçiler, sağlık personeli can verdi. Binanın içindeki kayıplar bir yana, İskenderun en ihtiyaç duyulan anda hastanesiz kaldı. İhmaller, yanlışlar, y...

Yapay zeka eğitimde nasıl kullanılmalı?

İnsanlar yapay zekadan daha zeki olmayı öğrenmek zorunda. Sohbet robotu ChatGPT tüm dünyada yeri göğü birbirine kattı: Üniversite öğretim üyeleri sınav sorularını ona hazırlattı, öğrenciler ödevlerini ona yaptırdı; firmalar çalışanlarımızın yarısını işten çıkarıp onların yaptığı işi yapay zekaya yaptırsak hevesine kapıldı. Bazı okullar yapay zeka kullanımını yasakladı, bazıları...

Yazılarımı ChatGPT’ye mi yazdırsam?

Artık iki haftada bir yazar mısın teklifi gelince ilk düşüncem bu oldu: Yazılarımı sohbet robotu ChatGPT’ye mi yazdırsam? Okurlar anlar mı acaba böyle yapsam? Muhtemelen anlarlar! Çünkü her insanın belli bir yazım dili oluyor, belli bir üslupla yazıyor, belli kelimeleri seviyor ve kullanıyor. Hatta belli yanlışları düzenli yapıyor. Kullandığı kelimelerden kaç yaşında olduğunu anlıyors...

Yapay zeka hayatımızda

Neredeyse 40 yıldır “yapay zeka” denen kavramla iç içeyim: makaleler, kitaplar okudum, derslerini aldım; derslerimde anlattım; ama uzak gelecekte ulaşmaya çalıştığımız, belki ileride hayatımıza girecek bir teknoloji olarak. Yapay zeka denince çok değişik şeyler akla geliyor: robotlar, görme, duyma, görüntü sentezi. Ancak yapay zekada en önemli gelişmeler İngilizce, Türkçe gibi doğal dillerin işlen...

1980’lerde üniversite öğrencisi olmak

Üniversiteye 1980 yılında girdim. Kayıt günü 12 Eylül 1980’di. Evet, darbe günü. Kayıt ertelendi; geç bir tarihte yapıldı; Boğaziçi Üniversitesi Elektrik Mühendisliğinde öğrenciliğe başladım. Şehir o zaman kampüsten kopuktu. Her şeyden uzak, sisler içinde rüya gibi bir kampüste okuduk. O dönemlerde öğrenciler kendi bölümleri dışından daha çok ders alırdı. Hocalarımız dünyayı görmüş insanlardı; ruh...

Makale yazan yazılım devrinde yayın yapma

Geçtiğimiz haftalarda Facebook yapay zeka, yeni yazılımı Galactica’yı tanıttı: Bu bir doğal dil işleme yazılımı, yani konuşulan dilde sorular sorduğunuzda buna cevap veren İngilizce metinler yazıyor. Yazılımı tanıtan Bilgisayar Mühendisliği hocası Yann LeCun, “artık bu işlerle zaman harcamayacağız” diye yazdı. Sahiden öyle mi? Mesela bir makale yazıyorsunuz: Literatür taramasını yazılıma yaptıraca...

Yapay zekanın henüz çözemediği problem

Çalışma alanım, yapay zekanın bir alt alanı, bilgisayarla görme. 2014 senesinde, alanımızda bir konferanstan davet aldım: Önümüzdeki 10 yılda bilgisayarla görme ne konularda çalışmalı? Çözülmedik hangi problemler var? Ne alanda çalışmalıyız? Bu konuda bir konuşma yapmak üzere düşünüp, işaret dili tanıma konusunu seçtim. 1980’li yıllarda, yüksek lisans tezimi konuşma tanıma konusunda yapmıştım. O z...

Ortaöğretim bir şey öğretiyor mu?

Adı devamlı değişen ve şu sıra adına Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) denilen Üniversiteye giriş sınavı, ülkemizde en dikkat çeken eğitim aşamalarından birisidir. Bu sene sınavda bazı puan barajlarının kaldırılması, bazılarının da aşağı çekilmesi ile, sınava 3 milyondan fazla aday girdi. Ülkemizde ortaöğretimin etkinliğini ölçen pek fazla bir şey olmadığı için, YKS testlerinin ortalama doğru s...