Özlem Kayım Yıldız

Bilişsel kısa yollar ve politik seçimler 2

Seçmenler yararcılık temelinde tercihlerden sıklıkla uzaklaşır Önceki yazımda insanın içsel bilişsel yanlılıklarının politik seçimleri de içeren karar verme süreçleri üzerinde etkili olduğundan bahsetmiştim. Bu hafta, ideal olmayan sonuçlar ortaya çıkarması olası politik davranışların altında yatan diğer bilişsel yanlılıklardan bahsetmeye devam edeceğim. Politik davranışın rasyon...

Bilişsel kısa yollar ve politik seçmenler

İnsan sezgisel düşünmeye yatkın bir türdür; sıklıkla zihninin kısa yolları ile hızlı ve etkili biçimde sonuca ulaşmaya meyillidir. Evrim sürecinde edinilmiş bu düşünme şekli zaman zaman doğru yanıtları bulmayı sağlasa da önemli bir yan etkiye sahiptir: Bilişsel yanlılıklara. İnsanın mükemmel bir biçimde akılcı davranmadığının, türünün içsel bir özelliği olarak zihinsel ...

Doğal afetlerin nörolojik sonuçları

Depremler, kasırgalar, sel baskınları, yangınlar gibi doğal afetleri içeren büyük insanlık krizleri nörolojik hasarlar dâhil birçok sağlık sorunları ile ilişkilidir. Kırılgan ve kalabalık barınma koşulları, afet sonrası yeterli kurtarma faaliyetlerinin yokluğu ve uygun tahliye imkânlarının sağlanamaması nedeniyle düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşayan insanları daha derinden etk...

Beyin-bilgisayar arayüzü uygulamaları güvenli bulundu

Bu uygulamalarının güvenliliği, ciddi felç tablosu ve engelliliği olan sınırlı bir hasta grubunda değerlendirildi ve ilk veriler umut verici bulundu. Henüz genel popülasyona uyarlanamaz olduğunu unutmayalım... Bilinç ve bilişsel aktivitelerin korunduğu ancak inme, amyotrofik lateral skleroz, kafa travması, kas hastalıkları gibi çeşitli nedenlerle gelişen felç tablosu nedeniyle çevr...

Hava kirliliği ve nörotoksisite

2019 yılında tüm dünyada beşinci sırada ölüm nedeni olan hava kirliliği, Dünya Sağlık Örgütü tarafından sağlık için en büyük çevresel risk olarak tanımlanmaktadır (www.stateofglobalair.org/sites/default/files/soga_2019_report.pdf). Her yıl yaklaşık 3,8-4,2 milyon insan hava kirliliği nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Dünya nüfusunun %90’ından fazlası kalp ve akciğer sağlığı için zararlı kabul edi...

İnsanın zekâsı hangi beyin bölgesinin ürünü?

Mantık, problem çözme ve öğrenme yetilerini içeren zekânın, aklın ya da daha geniş ifadeyle insan beynindeki bilgi işleme sürecinin nöroanatomik karşılığı uzun süredir merak edilmektedir ve sayısız araştırmaya konu olmuştur. Genel zekâ olarak ifade edilen yetilerin ortaya çıkması için çevre görsel ve işitsel olarak algılanmalı, uyarana odaklanılmalı, önceden edinilmiş bilgiler hatırlanmalı ve adap...

Alzheimer hastalığı tedavisinden yeni umut: Lecanemab

Edinilmiş bilişsel yetilerin kaybı ile karakterize demans yani bunama, tüm dünyada elli milyonun üzerinde insanı etkilemektedir ve demansın en yaygın nedeni Alzheimer hastalığıdır. Yalnızca hasta bireyi değil, aileleri, bakım vericileri ve tüm toplumu etkileyen Alzheimer hastalığı, kompleks mekanizmalarla gelişen ve tedavisinde bu mekanizmaların her birini hedefleyen birden fazla ilacın birlikte u...

İnsan beyni gerçekten küçülüyor mu?

İnsan beyninin hacmi son iki milyon yıl içerisinde neredeyse dört kat arttı. Fakat Holosen devresine girildikten sonra insan beyninin hacminin artık artmadığına hatta belki azalmakta olduğuna ilişkin birtakım bulgular mevcut. Bu konudaki araştırmaların birçoğu ciddi yöntemsel sınırlılıklara sahip. Örneğin, 2021 yılında antropolog DeSilva ve arkadaşları (https://doi.org/10.3389/fevo.2021.742639), y...

Gerçek ötesinde yalanla baş etmek

Misenformasyon (yanlış/yalan bilgiyi bilinçsiz yayma) ve dezenformasyonun (yanlış/yalan bilgiyi bilinçli yayma) gerçeğe baskın geldiği bu gerçek ötesi çağ, aynı zamanda iletişim çağı. Dijital platformlar ve sosyal medya aracılığıyla bilginin (gerçek olan ve gerçek olmayan) küresel ölçekte insanlık tarihinde hiç olmadığı kadar etkin yayıldığı bu çağda, kitlelerin doğru bilgiye ulaşmasının yolunun s...