İnme sonrası yitirilen beyin fonksiyonları geri kazanılabilir mi?

9 Temmuz 2024

Bir molekülün, beyin bölgeleri arasında iletişimi artırarak işlevlerde düzelme sağladığı belirlendi.

Beyin kan akımının kesintiye uğraması ya da beyin kanaması sonucu gelişen inme, tüm dünyada ölüm ve engelliliğin en başta gelen nedenlerinden biridir.

Her yıl tüm dünyada yaklaşık 12 milyon insan inme geçirmekte ve bunların yaklaşık 6 milyonu hayatını kaybetmektedir. Sağ kalanlarda ise bilişsel yetilerin bozulması, kas gücü ve denge kaybı, duysal bozukluklar, görme ve lisan bozuklukları gibi engellilik yaratan tablolar gelişebilmektedir.

İnmelerin önemli bir kısmı hipertansiyon, diyabet, kolesterol yüksekliği ve kalp hastalıklarının kontrolü ile, tütün ürünlerinin tüketilmemesi ile, hareketli yaşam, uygun beslenme alışkanlıkları ile önlenebilir olsa da, inme ile ilişkili ölüm ve engellilik, halk sağlığı için önemli bir tehdit olmaya devam etmektedir.

Etkili ilaç tedavisi yok

İnme sonrası yitirilen yetilerin yeniden kazanılması aktif bir araştırma alanı olsa da, şu ana dek, belirtiler başladıktan sonraki ilk 4,5 saat içerisinde damar yoluyla verilen pıhtı eritici ilaç dışında etkili olduğu gösterilmiş ve onaylanmış bir ilaç tedavisi mevcut değildir.

Zaman içerisinde yeni sinir hücresi döngülerinin oluşumuyla yitirilmiş yetilerde bir miktar düzelme olsa da çoğu hasta, engellilik yaratan belirtilerle hayatını devam ettirmektedir.

Yeni bir umut

Geçtiğimiz ay Brain dergisinde yayınlanan bir makalede metabotropik glutamat reseptörü 5 (mGluR5) etkisini azaltan bir molekülün, sıçanlarda inme sonrası gelişen kas gücü ve duyu kaybını düzeltebileceği bildirildi.

Molekülün, beyinde inme sonucu hasar gören beyin dokusunu iyileştirmediği yani kaybedilen sinir hücrelerinin geriye dönmesini sağlamadığı, ancak beyin bölgeleri arasında iletişimi artırarak işlevlerde düzelme sağladığı belirlendi.

mGluR5’i hedefleyen moleküllerin Alzheimer, Huntington ve Parkinson hastalığı gibi nörolojik hastalıklarda da yararlı olabileceğine ilişkin sınırlı veriler olsa da inme sonrası yeti yitiminin geriye döndürülmesinde kullanımına ilişkin verilerin henüz hayvan deneyleri aşamasında olduğu akılda tutulmalı.

Özlem Kayım Yıldız

*Bu yazı, HBT Dergi 413. sayıda yayınlanmıştır.