Tanol Türkoğlu
Gerçek mi, yorum mu?
A. Manguel’i tanımayan kitapçoksever azdır. Yeni kitabı geçtiğimiz günlerde “Gezgin, Kule ve Kitapkurdu” adıyla Yapı Kredi Yayınları’ndan yayınlandı. Girişteki alıntı günümüzün gerçek-ötesi (post-truth) bakış açısıyla hoş bir paralellik arzediyor. Fark şurada ki söz yüz küsur sene önce ünlü filozof F. Nietzsche tarafından söylenmiş: “Gerçek diye bir şey yoktur; onlar yorumdur”. Ne müthiş tesadüf d...
Bilginin maddeleşmesi: Teknoloji
Şu bir gerçek ki fizik-evrende yaşam ancak bir noktadan sonra var olabildi – yani olamayabilirdi de! Sonra doğanın her türlü yıkıcılığına karşı ayakta kalmayı başardı; manasını bunun ötesine götürdü: Bilincinde olduğunun bilincinde olan bir canlıya ulaşıldı. İnsan oldu. Şimdi de “insan olma”nın ötesine geçmeye çalışıyor. Neden? Yaşam; var olunca “en değerli olgu” haline geldi çünkü. O sayede “süre...
Dijital ölçü : 30 – 30 – 30
90-60-90 ölçüsü dijitalleşiyor. Gizemli yeni oran 30-30-30! Mucidi ise geçtiğimiz haftalarda Davos’ta yapılan Dünya Ekonomik Forumu zirvesinde konuşan Jack Ma. Ma; dijital dünyada şimdiye dek yapılmış olan en büyük halka arzın mimarı; Alibaba.com e-ticaret sitesinin kurucusu. Ma, devlet yöneticileri öncelikli olmak üzere liderlere üç tane 30 tavsiye etmekte. Birinci 30 yeni teknolojilerin yaygınla...
Dijital kültür sorunları
Yüzeydeki sorunlar ortak dil, ifade özgürlüğü, gerçeğin çarpıtılması olsa da derindeki sorun ekonomik: Kapitalizm, teknolojiyi dördüncü kez uşağı yapıp yoluna devam edebilecek mi; yoksa dijitalleşme sanayi toplumunun sonunu mu getirecek? Dijital bilgi toplumuna doğru yol alıyoruz; ancak bir türlü ulaşamıyoruz. Çünkü hareket halinde olan sadece biz değiliz; hedef de yerinde durmuyor. Ona doğru bir ...
Dijital mağara
Hakiki Olimpos Dağı’nı geride bırakıp Atina’ya uzanan otoyolda seyrederken şaşırtıcı bir çıkışa denk gelinir: Tapınağı ile ünlü antik dağ köyü Delfi. Delfi Tapınağı ile ilgili hiç değilse bildik üç popüler husus vardır. Antik Çağ’da Byzas’a kentini “körler ülkesinin karşısına” kuracağı kehanetinde bulunan Delfi Kahini birincisidir. (Byzas bugünkü Sarayburnu’na gelir; Kadıköy tarafında kurulu bir k...
Global dijital isyan
Bugün değerini bilmediğimiz pek çok ücretsiz bilgi toplumu imkanının yakın gelecekte ücretli hale geldiğini görebiliriz. Bedava olan her şey değersiz midir? Sadece maddi açıdan değil. Emek sarf etmeden mesela. Son yıllarda bu konu özellikle Cumhuriyet Devrimleri açısından gündeme getiriliyor. Benzer durumu bilgi toplumu açısından irdeleyelim. Bilgi toplumunun en kritik olgusu olan nesnel enformasy...
Robotlara oy hakkı!
İnsanların yeni insan üretmekten başka bir işi kalmayınca sosyal demokrat politikacılar iktidara gelmek için onların yerini alacak robotlara, robotumsulara mı bel bağlayacak? Son kırk yıldır bilişim teknolojileri kapitalizmi sırtında taşıyor. Kapitalizm, (daha şık ifadeyle) “sanayi toplumu”, bugünlerde dördüncü devrimsel evresinde. Bu evreler mekanik, elektrik, elektronik ve dijital. Teknoloji sür...
Türkiye’de Kara Cuma
Şükran Günü Kuzey Amerika’ya özgü bir kavram. Kanada’da Ekim ayının ikinci Pazartesi, ABD’de ise Kasım ayının dördüncü Perşembe günü kutlanır. Tarım toplumundan kalma olsa gerek çünkü hasat zamanı ile ilgili. Kara Cuma da (“Black Friday”) aynı yörede perakendecilerin icat ettiği bir olgu. Şükran Günü’nün ertesi günü olan cumaya deniyor. Sıradışı indirimlerle insanları daha çok alışveriş yapmaya öz...
Post-truth (Gerçek-ötesi)
2005’te “sudoku” ve “podcast”i, 2009’da “unfriend”i, 2013’te ise “selfie”yi yılın kelimesi seçen Oxford Universitesi Yayınları 2016 için “post-truth” sözcüğünü seçti. Yani “gerçek-ötesi”. Kayıtlara göre “gerçeği değersiz, anlamsız hale getirme” şeklindeki manasıyla bu ifadeyi ilk kez Sırp-Amerikan oyun yazarı Steve Tesich 1992’de The Nation adlı dergiye yazdığı bir makalede kullanmış. Makalede Bir...