Dünya nüfusunun neredeyse yarısı, akademik özgürlüğün ya tamamen ya da kısmen kısıtlandığı bölgelerde yaşıyor. Türkiye’de bu tabloya alışkınız belki; ama ABD gibi, uzun yıllar bilimsel düşüncenin, özgür araştırmanın ve akademik ifade hürriyetinin merkezi sayılan bir ülkede bile bilime yönelik baskılar artık dikkat çekici boyutlara ulaşmış durumda.
Bilim insanları, son yıllarda birçok ülkede otoriter eğilimlerin yükselmesiyle birlikte, demokrasinin yalnızca bireysel haklar açısından değil, bilimsel ilerlemenin de vazgeçilmez bir zemini olduğunu daha iyi kavrıyor. Çünkü ifade özgürlüğü, eleştirel düşünce, insan haklarına saygı ve akademik özerklik olmadan bilim gelişemez; bilim olmadan da toplum nefes alamaz. Ayrıntılı olarak ele aldığımız bu kapak konusunu Reyhan Oksay hazırladı.
Star Wars üzerine
Tanol Türkoğlu ‘İyi, Kötü, Galaktik’ başlıklı yazısında Star Wars (Yıldız Savaşları) serisini ele alıyor; “sinema tarihinde kültleşmiş bir yer edinmiş olsa da türsel açıdan her zaman bilim kurgu etiketiyle anılması ne kadar doğru? Çünkü bu yapımın temel meselesi bilimsel veya teknolojik bir gelecek tasarımından ziyade evrensel bir tema olan iyi ile kötünün mücadelesi” diyerek…
Müfit Akyos “Devlet şirket değildir!’ başlıklı yazısında ‘Politika yapıcılar hükümetlerin duyarlı, dirençli ve etkili olmasını sağlayan yapıları ve yetenekleri inşa etmeye odaklanmalıdır’ vurgusunu yapıyor.
Osmanlıdan Bugüne Göçer Kalan Bir Şey Var! ‘Anadolu’yu fetheden Türkler o zamanki nüfusun onda birini geçmiyordu. Fakat Anadolu’yu Türk dilli yaptılar. İstanbul’un fethinden önce, Sultan Orhan zamanında Müslüman esirlerden yeniçeri yapmağa başladık. Hacı Bektaş Veli’yi de onlara mürşid seçtik…’ Bir Doğan Kuban klasiği daha..
Bu sayımızda bir yandan teknolojik ve kültürel dönüşümlere, diğer yandan bilim ile toplum arasındaki hassas ilişkilere odaklandık.
Öne çıkan bazı konular şöyle:
Yapay Zeka beyne benzemez: Yapay nöronlar “biyolojik nöronların karikatürleri”dir. Algılayıcının nöronları bilgiyi alır, analiz eder ve nihai cevabı (1 veya 0) verir. Bu anlamda, biyolojik nöronlar gibi ya ateşlenirler ya da ateşlenmezler. Ancak benzerlikler bu kadarla sınırlıdır…İstinye Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden İlkim Atılgan çevirdi.
Veri Duvarına Çarpan Yapay Zeka: Akıllı Sistemler Neden Tıkanıyor?
İKÜ Radyo, Televizyon ve Sinema Bölümü’nden Okan Şeker yapay zekanın veri konusunda karşılaştığı başlıca problemler ve bu problemlerin nasıl çözülebileceğini ele alıyor.
Yapay zekâ tüm dilleri çevirebiliyor... ama tüm duyguları değil. İkinci bir dil öğrenmeye gerek kalmadı mı? YZ destekli çeviri uygulamaları hız kazansa da, uzmanlar bir dilin yalnızca kelimelerden ibaret olmadığını hatırlatıyor.
Bilgi grafiğimiz dünyanın en eğitimli toplumlarını gözler önüne seriyor. Ancak veriler sadece başarıyı değil, küresel eşitsizliğin eğitimdeki izdüşümlerini de yansıtıyor.
TÜSİAD’ın genç girişimcileri sahnede. Yapay zekâdan çevre teknolojilerine, içerik platformlarından fintech çözümlerine uzanan 12 girişim, “Dönüşümü Hızlandır!” etkinliğinde projelerini tanıttı.
KOBİ’ler için dijital dönüşüm üssü: ÖzÜBEX Sanayi Dönüşüm Merkezi Özyeğin Üniversitesi’nde açıldı. Amaç, imalat sanayinde dijitalleşmeyi hızlandırmak.
Yapay zekâ neden tıkanıyor? Akıllı sistemler dev veri duvarına çarpıyor olabilir mi?
Manifesting bilimsel mi? “Hayal et, odaklan, değiştir” diyen niyet etme (manifesting) akımı aslında nörobilimle ne kadar örtüşüyor?
İnsan zihni bir bilgisayara yüklenebilir mi? Meraklı Çocuk köşemizde bu sayının sorusu bu. Mercan Bursalı hazırladı.
Hayvanlar dünyasında duygular. Atların yüz ifadeleriyle duygusal durumlarını nasıl anlattıklarını öğrenmek ister misiniz?
Bitter çikolatanın acı-tatlı gerçeği: Sağlıklı yaşlanma iddiaları mı, yoksa sadece tatlı bir aldatmaca mı? Bilim ve Beslenme’de.
Rita Urgan’ın hazırladığı ozempic dizisi bu hafta da sürüyor.
5000 yıllık Küllüoba ekmeği satışta… kontak lens ile karanlıkta görebileceğiz…Dünya’mızın çekirdeği altın mı sızdırıyor? Nilgün Özbaşaran Dede’nin Araştırma Gündemi’nde.
Bilimin sesini kısmaya çalışanlara inat, daha yüksek sesle sormaya, sorgulamaya ve anlatmaya devam edeceğiz.
Dijital dergiye abone ve muazzam bir arşiv
Unutmayın, 24 sayfalık dijital dergiyi abone olun lütfen, ve üstelik 7 yıllık dijital arşive de erişme hakkını elde ediyorsunuz. Muazzam bir bilim arşivi!
Popüler bilime destek verin ve HBT’nin ayakta kalmasına yardımcı olun. Bu dergi karınca kararınca her hafta yayınlanarak, ülkemizde meraklılara bilime ve dünyaya pencere açmaya çalışıyor.
Basılı dergimizi satın alanlar, bir hafta gecikmeyle de olsa, kapak logomuzun yanındaki kare kodu telefon kamerasına okutarak, indirme ve okuma şansına da sahipler!
Sizler, okurlar destekleriyle varoldukça biz de varolacağız.
Sevgilerimizle, bilimde kalın, her zaman...
Özlem Yüzak
