İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, bu yıl ödülü Joel Mokyr, Philippe Aghion ve Peter Howitt arasında paylaştırdı. Üç ekonomist, teknolojik ilerleme ve yeniliğin ekonomik büyüme üzerindeki belirleyici rolünü ortaya koyan çalışmalarıyla tanınıyor.
Joel Mokyr, “teknolojik ilerleme yoluyla kalıcı büyümenin ön koşullarını tanımladığı” için ödülün yarısını kazandı. Philippe Aghion ve Peter Howitt ise “yaratıcı yıkım yoluyla sürdürülebilir büyüme teorisine” katkıları nedeniyle ödülün diğer yarısını paylaştı.
Nobel Komitesi üyesi Kerstin Enflo: “İlerlemeyi kendiliğindenmiş gibi düşünmemeliyiz. Büyümeyi yaratan ve sürdüren faktörlere dikkat etmek gerekiyor: Bilim, inovasyon, yaratıcı yıkım ve değişime açık bir toplum.”
Teknoloji, büyümenin kalbinde
Ekonomistlerin çalışmaları, teknolojik ilerlemenin yalnızca üretkenliği artırmakla kalmadığını; yaşam standartlarını, sağlık koşullarını ve refah düzeyini kalıcı biçimde iyileştirdiğini ortaya koyuyor. “Yaratıcı yıkım” kavramı yani yeni teknolojilerin eski üretim biçimlerini dönüştürmesi ya da ortadan kaldırması, Aghion ve Howitt’in çalışmalarının merkezinde yer alıyor.
Joel Mokyr ise tarihten günümüze teknolojik ilerlemenin ekonomik büyümenin en önemli dinamiği olduğunu, bilimsel merak ve yenilikçiliğe açık toplumların bu büyümeden en fazla yararlandığını vurguluyor.
“Açıklık büyümenin yakıtıdır”
Ödül haberini “büyük bir sürpriz” olarak nitelendiren Philippe Aghion, telefon bağlantısıyla yaptığı açıklamada korumacılık ve ticaret engellerinin büyümeye zarar vereceği uyarısında bulundu:“Açıklık büyümenin itici gücüdür. ABD’deki korumacılık dalgasını endişeyle izliyorum. Avrupa da teknolojik rekabette ABD ve Çin’in gölgesinde kalmamalı, kendi inovasyon kapasitesini güçlendirmeli.”
2024 Nobel Ekonomi Ödülü, Daron Acemoglu, Simon Johnson ve James Robinson’a kurumların kalkınma üzerindeki rolünü ortaya koyan çalışmaları nedeniyle verilmişti.
2025 Nobel Ödülleri kimlere verildi
- Tıp: Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell ve Shimon Sakaguchi / Bağışıklık sistemi üzerine keşifleriyle.
- Fizik: John Clarke, Michel Devoret ve John Martinis / Kuantum mekaniği ve elektrik devreleri çalışmalarıyla.
- Kimya: Susumu Kitagawa, Richard Robson ve Omar M. Yaghi / Karbon yakalama potansiyeli yüksek metal-organik yapıların geliştirilmesiyle.
- Edebiyat: Laszlo Krasznahorkai / Kıyamet atmosferinde bile sanatın gücünü hatırlatan vizyoner edebî yapıtları nedeniyle.
- Barış: María Corina Machado / Venezuela’da demokratik haklar için verdiği mücadeleyle.
- Ekonomi: Joel Mokyr, Philippe Aghion ve Peter Howitt / Teknolojik ilerleme ve yeniliğin ekonomik büyüme üzerindeki belirleyici rolünü ortaya koyan çalışmaları nedeniyle.
