Tek beyin taraması ile Alzheimer teşhisi

Öne Çıkanlar Sağlık
Tek beyin taraması ile Alzheimer teşhisi

Yeni makine öğrenimi algoritmalarıyla, birçok hastanede bulunan standart bir MRI cihazını kullanarak tek bir MRI taramasıyla Alzheimer hastalığı tanısı konabilecek.

Yeni teknoloji daha önce Alzheimer ile ilişkilendirilmemiş bölgeler de dahil olmak üzere, beyindeki yapısal özellikleri görmek için makine öğrenimi teknolojisinden yararlanıyor. Tekniğin olumlu tarafı hem basit olması hem de tanısı zor olan bir hastalığı erken bir evrede teşhis edebiliyor olması. Alzheimer hastalığının kesin bir tedavisi olmasa da erken tanısı hastalara, yardım ve desteğe erişmelerine, semptomları hafifletmek için tedavi görmelerine yardımcı olacak.

Dünya Sağlık Örgütü tarafından küresel bir sağlık sorunu olarak tanımlanan Alzheimer hastalığı, 40-65 yaş arası hastalarda 20 kişide 1, 65 yaş üstü hastalarda 14 kişide bir ve 80 yaş üzeri hastalarda ise 6 kişide bir görülme oranına sahip. Dünya genelinde 40 milyona yakın Alzheimer hastası bulunuyor.  Türkiye’de ise aşağı yukarı 600.000 kişi bu hastalıkla mücadele etmekte. Hastalığın en sık görülen semptomları hafıza kaybı, düşünme, problem çözme ve konuşma zorluğu.


Alzheimer hastalığı şu sıralar hafıza ve bilişsel testler ve beyin taramaları da dahil olmak üzere bir dizi testle teşhis ediliyor. Taramalar, beyindeki protein birikimlerini ve beynin bellekle bağlantılı bölgesi olan hipokampusun küçülmesini kontrol etmek için kullanılıyor. Tüm bu testlerin uygulanması ve sonuçlanması haftalarca sürebiliyor. Oysa yeni gelişmeyle, birçok hastanede yaygın olarak kullanılan standart bir 1,5 Tesla makinesinde alınan manyetik rezonans görüntüleme beyin taramasıyla teşhis konulabiliyor.

Araştırmacılar, kanserli tümörlerin sınıflandırılması için geliştirilen bir algoritmayı uyarlayarak beyinde uyguladılar. Beyin 115 bölgeye ayrıldıktan sonra, her bölgenin değerlendirilebilmesi için boyut, şekil ve doku gibi 660 farklı özellik belirlendi. Daha sonraysa araştırmacılar, bu özelliklerdeki değişikliklerin Alzheimer hastalığının varlığını doğru bir şekilde teşhis edebilmesi için algoritmaları eğittiler. Alzheimer Hastalığı Nörogörüntüleme İnisiyatifi verilerini kullanan araştırmacılar, buluşlarını erken ve geç evredeki 400’ü aşkın Alzheimer hastası, sağlık kontrolü ve frontotemporal demans ve Parkinson da dahil diğer nörolojik hastalıklar üzerinde test ettiler. Ayrıca Imperial College Healthcare NHS Trust sağlık merkezinde, Alzheimer için teşhis testlerinden geçen seksenden fazla hastadan alınan verilerle de test edildi. Bu şekilde vakaların yüzde 98’inde, MRI tabanlı makine öğrenme sisteminin tek başına hastanın Alzheimer hastalığı olup olmadığını doğru bir şekilde tahmin edebileceği ortaya çıktı. Dahası hastaların yüzde 79’unda oldukça yüksek bir doğruluk payıyla erken ve geç evre Alzheimer ayırt edilebildi.

Yeni sistem öte yandan, beyincik (beynin fiziksel aktiviteyi koordine eden ve düzenleyen kısmı) ve ventral diensefalon (duyular, görme ve işitmeyle bağlantılı) dahil olmak üzere, daha önce Alzheimer hastalığıyla ilişkili olmayan beyin bölgelerindeki değişiklikleri de tespit etti. Bu gelişme bu alanlara ve bunların Alzheimer hastalığıyla olan bağlantılarına yönelik araştırmalar için bir kapı aralamış oldu. Beyinde Alzheimer’den etkilenen doku ve ince yapısal özellikleri seçebilen bir algoritma kullanmak, standart görüntüleme tekniklerinden elde edebileceğimiz bilgileri gerçekten artırabilir diyor araştırmacılar.

Nilgün Özbaşaran Dede

Kaynak