Bilim insanları, Antarktika üzerindeki ozon tabakasının iyileşmesinin beklenenden yavaş olduğu yönündeki şüpheleri çürüttü. Yeni araştırma, gözlenen duraklamanın aslında stratosferdeki dev hava dolaşımının (Brewer–Dobson) yavaşlamasından kaynaklandığını ortaya koyuyor. Bulgular, AGU Advances dergisinde yayımlandı.
Dünyamızın ozon tabakası, zararlı ultraviyole ışınlarını süzerek hem canlı yaşamı hem de iklimi koruyan görünmez bir kalkan. 1980’lerin sonlarında kloroflorokarbonların (CFC) yasaklanmasıyla birlikte bu tabaka yavaş yavaş iyileşmeye başladı. Ancak Antarktika üzerindeki iyileşme hızı, diğer bölgelerle kıyaslandığında daha zayıf görünüyordu. Bu durum, “Güney Kutbu’nda iyileşme daha mı yavaş?” sorusunu gündeme getirdi.
Avusturya Graz Üniversitesi’nden Andrea Steiner’ın da yer aldığı uluslararası bir ekip, bu soruya yanıt aradı. 2020–2022 arasında yapılan uydu ölçümleri, Güney Yarımküre’nin stratosferinde ekim–aralık döneminde hava dolaşımının yavaşladığını gösterdi. Brewer–Dobson adı verilen bu küresel hava akımı, tropiklerden kutuplara ozon ve diğer kimyasal bileşenleri taşımada kritik rol oynuyor.
Araştırmaya göre bu yavaşlama, Güney Yarımküre’nin alt tropikal stratosferinde ısınmaya, Antarktika üzerinde ise soğumaya yol açıyor. Böylece, aslında mevcut olan ozon iyileşmesi adeta “görsel olarak maskeleniyor”. Steiner, “Hesaplamalarımız, ozon tabakasının Güney Kutbu’nda da iyileştiğini, ancak bu etkinin hava dolaşımındaki değişim tarafından gölgelendiğini gösteriyor” diyor.
Bu bulgular, iklim ve atmosfer dinamiklerinin nasıl iç içe geçtiğini bir kez daha hatırlatıyor: Ozon tabakasındaki iyileşme, yalnızca kimyasal yasakların değil, atmosferin karmaşık hava akımlarının da etkisi altında
Kaynak: https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1029/2025AV001737
