Pandemiyle birlikte video konferanslar da iyice yaygınlaştı. Ve insanlar video konferanslarının konsantrasyon sorunlarına, başağırısına ve tansiyon bozukluklarına yol açabileceğini de öğrendiler. Bilim insanları bu fenomene iletişim uygulaması Zoom ve fransızca “fatigue”den (yorgunluk) esinlenerek, Zoom Fatigue adını verdiler. Çevirimiçi iletişim kurduğumuzda daha çabuk yorulmamazının bilimsel açıklaması var. Çünkü dijital olarak bir araya gelmek, gerçek hayatta bir araya gelmekle karşılaştırılamaz. Örneğin dijital ortamda karşımızdaki kişinin hareketleri biz farkında olmadan daha geç görülür. Bilim, 0,2 saniyelik bir gecikmenin bile beynimiz tarafından ertelenmiş olarak algılandığını gösteriyor.
Her ne kadar iyi İnternet kalitesinde eş zamanlı iletişim kurduğumuzu zannetsek ya da karşı karşıya oturduğumuzu düşensek de beynimiz fazlasıyla meşguldür. Çünkü beynimiz evrim biyolojisi açısından doğrudan, yani senkron iletişime göre programlanmıştır. Dijital iletişim beynimiz tarafından asenkron olarak algılanıyor. Minimal gecikmeyi düzeltmek için yoğun bilişsel işlem yapıyor. Bu da streslidir ve hızla zihinsel yorgunluğa, gerginliğe veya baş ağrısına yol açıyor.
Beden dilinin eksikliği de beyin için ekstra çalışma anlamına gelir, nitekim hareketler ve mimiklerle ilgili bilgi eksikliğini gidermeye çalışır. Özellikle de göz teması beyni fazlasıyla yoruyor. Göz teması insanın etikleşiminde önemil bir koordinasyondur. Oysa video konferanslarda gerçek göz teması gerçekleşmiyor ki bunun sonucunda da beyin koordinasyon sorunlarını dengelemek zorundadır. Tüm bunlar bir araya geldiğinde işte araştırmacıların Zoom Fatigue dedikleri durum ortaya çıkıyor. Zoom Fatigue ile ilgili uzun vadeli araştırmalar yok henüz, ancak bu fenomen pandeminin başlamasından bu yana inceleniyor.
Stanford Üniversitesi bilim insanlarının bu yıl içinde gerçekleştirdikleri araştırma, video konferansları sırasında insanların kendilerini sürekli izlendikleri hissine kapıldıklarını gösterdi. Bu his özellikle kadınlarda daha fazla stres yaratıyor. Yorgunluğun diğer bir nedeni de şu: Video konferanslarına katılan insanların çoğu konferans sırasında aynı zamanda İnternette dolaşıyor ya da sosyal medyaları takip ediyorlar. Aynı zamanda birden fazla işi yapmak (multitasking) ise çok yorucudur ve otonom sinir sisteminin belli bir kısmı olan sempatik sinir sistemini etkinleştirir. Bu etkinleşme ise kan basıncının, kalp atış oranının ve diğer semptomların artmasına yol açar. Yani psikolojik yan etkiler dışında fizyolojik etkiler de ortaya çıkıyor ki bunlar uzun vadede negatif etkiler yaratabiliyorlar.
Nilgün Özbaşaran Dede
