Büyük pandalar gezenimizin en bilinen ve aynı zamanda en fazla tehdit altında olan türlerinden biridir. Günümüzde Çin’in bambu ormanlarında hemen hemen 3000 tane panda yaşıyor. Diğer ayılardan farklı olarak pandalar, uzmanlaşmış otçuldur ve sadece bambuyla beslenirler. 2012 yılında günümüz pandaların bilinen en eski atası olan Kretzoiarctos bulunmuştu. O zamandan bu yana pandaların Asya’da mı yoksa Avrupa’da mı geliştikleri tartışılıyordu. Paleontologlar kısa bir süre önce Avrupa’da yeni bir panda daha buldular. Agriarctos nikolovi olarak isimlendirilen dev panda altı milyon yıl kadar önce Bulgaristan’ın nemli bataklık ormanlarında yaşıyordu ve bu ayı Avrupa’nın en gelişmiş ve son ilkel pandası.
‘Günümüzdeki dev pandaların doğrudan atası olmasa da yakın bir akrabasıydı’ diyen Sofya Ulusal Doğa Tarihi Müzesi’nden Nikolai Spasso , Agriarctos nikolovi’nin varlığını, kırk yıldır müzede saklanan iki fosil dişi incelerken fark etmiş. Etiketleri eksik yazıldığı için nereye ait olduklarını ve kaç yaşında olduklarını bulmak zor olmuş. Diş analizlerinden anlaşıldığı üzere Avrupalı dev panda, günümüzdeki Ailuropodina cinsi dev pandayla benzer bir yapıya ve boya sahipti. Ancak Agriarctos henüz bambuyla beslenmiyordu. Avrupa’da o zamanlar henüz hemen hemen hiç bambu bulunmuyordu, ayrıca bu pandanın dişleri de bambunun sert saplarını kıracak kadar sağlam değildi. Bu yüzden Avrupalı dev pandanın yumuşak bitkileri yediği tahmin ediliyor. Bu durum buluntu yeriyle de örtüşüyor.
Dişler, nemli bir bataklık ormanının kalıntılarıyla oluşan bir linyit tabakasında bulunmuş. Bu yaşam alanında panda olasılıkla burada büyüyen ağaçların yapraklarıyla besleniyordu. Her ne kadar Agriarctos nikolovi beslenme konusunda henüz modern dev pandalar kadar uzmanlaşmış olmasa da, fosil pandaların evrimi, olasılıkla nemli, ormanlık alanlara ilintiliydi. Belki de diğer ayılar ve yırtıcı hayvanlarla rekabet, pandaları bataklık alanlarda beslenmeye itmişti.
Tam da bu beslene biçimi pandalar için kötü sonuçlandı. 6 milyon yıl kadar önce Akdeniz bölgesi ve Balkan iklimi, Messiniyen tuzluluk krizi nedeniyle önemli ölçüde değişmişti. Akdeniz, Cebelitarık yakınlarındaki deniz yatağının yükselmesiyle Atlantik Okyanusu’ndan ayrılarak yavaş, yavaş kurumuş. Ve çevre bölgelerdeki iklim kuraklaşmış. Bu da Agriarctos nikolovi’nin yaşadığı bataklık ormanlarını kurutmuştu. Messiniyen tuzluluk krizi bir olasılıkla Avrupalı pandaların sonunu getirmiş olmalı diyor araştırmacılar. Geriye dev pandaların evriminin ne şekilde geliştiği sorusu kalıyor. Agriarctos ve Ailuropodina’nın ortak atası henüz bilinmiyor. Ayrıca pandaların doğduğu bölgede henüz bir bilmece. Bazı kalıntılar pandanın Güneydoğu Asya’da ortaya çıktığını gösterse de fosiller henüz eksik. Öte yandan pandaların en eski temsilcileri Avrupa’da bulunmuştur. Ve Avrupa’da orta Miyosen döneminde bataklık ormanlarının çok yaygın olduğu düşünülürse, Avrupa hipotezi de tamamen yok sayılamaz diyor araştırmacılar.
Nilgün Özbaşaran Dede
