Bir mamutun yaşam yolculuğu

Öne Çıkanlar Yaşam Bilimleri
Bir mamutun yaşam yolculuğu

Bir zamanlar dünyamızda en yaygın memeli olan mamutlar, buz devrinin kötü koşullarına da uyum sağlamışlardı. Fakat buz devri sona erdiğinde dev mamutların da sonu gelmişti. Yaklaşık olarak 6000 yıl önce son mamutlar da tükendi. Bu buz devri hayvanlarının niçin yok oldukları hala tartışmalı bir konu. Bazı teorilere göre yok oluştan değişen iklim ve buna bağlı olarak beslenme biçiminde de yaşanan değişim sorumluydu. Fakat hastalık ve avcılık da tartışılan konular arasında. Ayrıca mamutların yaşam biçimleri hakkında da pek bir şey bilinmiyor. Mesela nasıl geliştikleri, ne yedikleri ve yaşam alanlarının büyüklüğü gibi.

Şimdi bu sorulardan bazılarına yanıtlar geldi. Alaska Üniversitesi’nden Matthew Wooler ve ekibi ilk kez tüylü mamutun (Mammuthus primigenius) yaşam yolculuğunu canlandırdılar: Sürü içindeki doğumundan erken ölümüne dek. Bu yaklaşık olarak 17.000 yıl ince ölen mamutun perm toprağında korunagelen fildişleriyle mümkün oldu. Günümüzdeki fillerde olduğu gibi mamutun dişi de yavaş yavaş, tabaka tabaka üst üste binerek yeni fildişi olarak büyüyordu. Bu tabakalardaki izotop oranları, mamutun o tarihlerde nerede bulunduğunu ve hangi çevre koşullarında yaşadığını yansıtır. Araştırma çerçevesinde 2,40 metre uzunluğundaki mamut fildişindeki stronsiyum izotopu 87Sr ve 86Sr’nin oranlarının belirlenebilmesi için yüksek çözünürlüklü analiz yöntemlerinden yararlanıldı. Araştırmacılar buldukları 340.000 veri noktası sayesinde tüylü mamutun neredeyse her hafta bulunduğu yeri tespit edebildiler. DNA analizlerinden hayvanın erkek olduğu biliniyordu.

Verilere göre mamut, Orta Alaska’daki Yukon nehri havzasında doğmuş. Genç hayvan daha sonra sürüsüyle birlikte Orta Alaska ovalarında dolaşmış. Küçük mamutun sürüsü tıpkı günümüzdeki fillerde olduğu gibi yavrulu küçük bir mamut grubundan oluşuyordu. Sürünün göç alanı, Kuzey Kutup Dairesi’nden Alaska Körfezi kıyısından güneye doğru uzanıyordu. Mamut on altı yaşına geldiğinde bu bölgeyi terk etmiş. Tıpkı fillerde olduğu gibi; filler cinsel olgunluğa ulaştıklarında sürüden ayrılıyor ve genç gruplara katılıyorlar. Yetişkin mamutun yaşam alanı, Alaska’nın ortasından, Brooks sıradağlarının kuzey tarafında kadar uzanıyordu. Bu sıradağ 68.enlemden Alaska’dan geçiyordu; Batıda Bering Denizinden, doğudaki Beaufort Denizine kadar.


Buna göre mamut yaşamı boyuncu olağanüstü bir yolculuk yapıyor: Mesafe dünyamızın çevresinin iki katı kadar. 26 yaşına geldiğinde tüylü mamut göç davranışını yeniden değiştiriyor. Ölümünden bir buçuk yıl kadar önce uzun yolculuklarına son vererek Brooks sıradağlarının kuzeyindeki küçük bir bölgede yaşamış. Azot 15’in izotop değerlerine göre yetersiz beslenen mamut, açlık çekiyordu. Araştırmacılar mamutun kışın sonunda büyük bir olasılıkla açlıktan öldüğünü düşünüyorlar.

Nilgün Özbaşaran Dede

Kaynak