Senin dişlerin neden daha büyük?

Yaşam Bilimleri
Senin dişlerin neden daha büyük?

Biz insanlar neden daha küçük dişlere sahibiz? Nature dergisinde yayınlanan bir çalışma, biz insanların neden şempanzelerden daha küçük dişlere sahip olduğu sorusuna bir yanıt öneriyor: Etin dilimlenmesi.

Bir şempanze, günün ortalama altı saatini bir şeyler çiğneyerek geçirir. Şempanzeler, büyük ölçüde meyve ve sebzeye dayanan beslenme alışkanlıkları nedeniyle, insanlardan daha büyük dişlere sahiptirler ve günün büyük kısmında sürekli yediklerini çiğnemek zorundadırlar. Peki biz insanlar neden daha küçük dişlere sahibiz? Nature (1) dergisinde yayınlanan bir çalışma, biz insanların neden şempanzelerden daha küçük dişlere sahip olduğu sorusuna bir yanıt öneriyor: Etin dilimlenmesi.

İnsanların yaklaşık iki buçuk milyon yıldır et yedikleri biliniyor. Şu anda mevcut olan hipotezlere göre, insanlar 500.000 yıl kadar önce yemeği ateşte pişirmeyi akıl ettiler ve pişmiş et/sebze ham hallerine göre daha kolay çiğnenebildiği için zaman içerisinde büyük dişlerimizin yerini şimdiki görece küçük dişler aldı. Arada kalan iki milyon yıl süresince insanların eti nasıl yedikleri ise şu ana kadar çözülebilmiş değil. Harvard Üniversitesi’nde çalışan evrimsel antropologların yeni çalışmasına göre, atalarımız alet kullanmayı öğrendikten sonra bu aletleri eti kesip dilimlemek, sebzeleri ise ezip püre haline getirmek için kullandılar. Bu sayede çok daha az sayıda çiğneme ile yediklerimizi yutabilir ve sindirebilir hale gelmiş olduk.


Önerdikleri hipotezi test etmek için araştırmacılar gönüllüler üzerinde bir seri deney yaptılar. Ham inek ve keçi eti verilen deneklerden bunları yutabilecekleri hale getirene kadar çiğnemeleri istendi. Bu süreçte de kaç kere çiğnedikleri ve ortalama çiğneme süresi ölçüldü. Araştırmacılardan Daniel Lieberman’a göre ham keçi eti pek öyle çiğnenecek gibi değil; dakikalar süren çiğneme sonucunda dahi ette herhangi bir değişiklik olmuyor ve neredeyse sakız gibi sürekli çiğneyebiliyorsunuz [2]. Deneyin ikinci kısmında ise, aynı etler bu sefer dilimlenip daha küçük parçalara ayrılmış halde gönüllülere sunuldu. Sonuçlar, araştırmanın önerisini destekler nitelikte çıktı ve deneklerin ortalama %17 gibi daha az sayıda çiğneme hareketi ile besinleri yutulabilir hale getirdiği gözlemlendi. Bu, yılda yaklaşık iki buçuk milyon daha az çiğnemeye karşılık geliyor.

Fiziksel olarak işlenmiş yiyecekler, daha az çiğneme sayesinde yutulabilir ve sindirilebilir hale geliyor. Bu durum, atalarımızın zaman içerisinde daha küçük dişler geliştirmesini açıklayabilir.

Çalışma, daha küçük dişlere sahip olmamızı açıklayabiliyor, ancak neden daha küçük mideye sahip olduğumuz konusunda tek başına bir açıklama getiremiyor. Modern insanlar olarak atalarımızdan ve diğer primatlardan daha küçük midelere sahibiz. Daha küçük mide demek, genel olarak daha rahat sindirim demek. Ham sebze ve et ile geçen yemekler, şu an sahip olduğumuzdan daha büyük mideye ihtiyaç duymamızı gerektiriyor. Araştırmacılar, küçük midenin sebebinin pürelenmiş sebze veya dilimlenmiş et değil, yemeğin pişirilmesi olduğunu söylüyor ve ekliyor; kesilmiş et önerisi tam olarak aradığımız cevap değil, ancak yemekleri pişirmeye başlamadan önce dilimlemeyi öğrenmemiz, daha küçük dişlere sahip olmamıza yol açan evrimsel süreci başlatmış olabilir.

Batuhan KAV [email protected]

Kaynaklar:

  1. Zink, K.D., Lieberman, E.D. Nature 531, 500–503 (2016)
  2. http://www.sciencemag.org/news/2016/03/how-sliced-meat-drove-human-evolution
  3. Kapak görseli: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e0/Le_Moustier.jpg