İnsanların üçte ikisinde uçuk enfeksiyonu nedeniyle uçuk yarası oluşuyor. İngiliz araştırmacılar virüsün, insanoğlunun 5000 yıl kadar önce öpüşmeye başlamasından sonra yayıldığını buldular.
Dudakta veya dudak kenarındaki uçuk yaraları en çok acı verendir ve en yaygın olan herpes simpleks virüsüne bağlı olarak gelişir. Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre insanların üçte ikisi bu virüsü taşıyor. Bilim insanları şimdiye kadar uçuk virüsünün insanların dünyanın çeşitli yerlerine dağılmalarıyla birlikte yayıldığını tahmin ediyorlardı. Ancak Cambridge Üniversitesi’nce gerçekleştirilen son bir araştırma, virüsün Tunç devrinin başlangıcında dünyaya yayıldığını gösterdi. Bu tarihlerde birçok insan Avrasya steplerinden Avrupa’ya göçmüştü. Bu insanlar bazı kültürel davranışlarını da birlikte getirdiler ve bunlara romantik öpüşme de dahildi. Bu şekilde virüsün bulaşması için yeni bir kapı açılmıştı.
Uçuk daha önceleri daha çok anneden bebeğe geçiyordu. Cambridge Üniversitesi’nde Charlotte Houldcroft ile çalışan ekip, 3000 kadar arkeolojik buluntunun DNA’sını analiz etmiş. Diş köklerindeki dört kalıtımda araştırmacılar uçuk virüsüne bağlı bir enfeksiyonun izlerini tespit ettiler. En eski kanıt, 1500 yıl kadar önce Ural bölgesinde yaşayan bir erkeğe ait. Kalıtım dizilimleri ve onların 20.yy’daki örneklerle karşılaştırılması sonucunda bir mutasyon oranı ve virüsün evrimi tahmin edilebildi.
Yüzde çıkan uçuklar konakçısında ömür boyu kalıcı oluyor ve yalnızca oral temasla bulaşıyor, bu nedenle mutasyonlar yüzyıllar ve bin yıllar boyunca yavaş yavaş gelişiyor. Her primat türünde herhangi bir uçuk bulunuyor. Bu yüzden da Afrika’yı terk eden insanın da virüsü taşıdığı varsayılıyor. Ancak oral uçuğun daha sonraları öpüşmeyle yayıldığı düşünülüyor.
Araştırma ekibine göre öpüşmenin bilinen en eski kaydı, Güney Asya’daki bir Tunç Çağı el yazması. Aslında öpüşme geleneği evrensel değil. Hatta günümüzde bile romantik öpücük dünyanın her yerinde yaygın değil. Indiana Üniversitesi’ne bağlı Kinsey Enstitüsü’nde 2015 yılında gerçekleştirilen bir araştırma, incelenen 168 kültürden sadece yüzde 46’sında öpüşme geleneğinin bulunduğunu ortaya koymuştu. Özellikle Ortadoğu, Kuzey Amerika ve Avrupa’da öpüşme oldukça yaygın ancak Afrika’da Sahra’nın güneyinde, Yeni Gine’de ve Orta Amerika’da aşkta ve cinsellikle öpücük pek rol oynamıyor.
Araştırmacılara göre bu tür bulgular, virüslerin nasıl ortaya çıktığı ve geliştiği hakkında önemli bilgiler sağlayabilir. Hatta bu bulgular halihazırdaki pandemiyi anlamak için de önemli. ‘Dünya korona virüsünün haftalar ve aylar boyunca ne kadar hızlı bir şekilde mutasyona uğradığını gördü. Ancak uçuk virüsü gibi bir virüs çok daha uzun bir zaman diliminde evrilir’ diyor araştırmacılar.
Nilgün Özbaşaran Dede
