Atalarımız iki milyon yıl kadar önce büyük bir gelişme yaşayarak, göreceli olarak maymuna benzeyen öncü insan Astrolopithecus’dan ilk insana yani Homo soyuna evrildiler. Daha büyük bir beyne ve daha zihinsel ve teknik becerilere sahip bu insan, Homo erectus’la birlikte Afrika’ya terk eden ilk insan türüydü. Peki bu ilk insanlar bu büyük gelişmeyi neye borçluydular? Antropologlar uzun bir süredir bu değişimde beslenmenin önemli bir rol oynamış olabileceğini düşünüyorlardı. Çünkü beslenme biçimi, beyin için ne kadar enerjinin mevcut olduğu ve besinlerin sindirim sırasında ne kadar verimli kullanılabileceği konusunda belirleyicidir. Bir hipoteze göre gerekli enerji takviyesi ateşin bulunuşu ve yiyeceklerin pişirilmesiyle ortaya çıkmıştı. Sonuçta pişirilmiş yiyecekler daha iyi sindirildiği için çiğ yiyeceğe kıyasla daha fazla enerji verir ki bu da Homo erectus’un beyin gelişimini etkilemiş olabilirdi.
Bazı araştırmacılar ise bu önemli gelişiminin et ağırlıklı beslenmeyle meydana geldiğini düşünüyorlar. Gerçekten da bazı arkeolojik buluntular “bizi insan yapan et tüketimi” hipotezini doğrulamakta. Homo erectus ile birlikte bulunan hayvan kemiklerinin üzerinde kesikler var ve diğer ilkel kesim kalıntıları da tespit edilmiş. Farklı kuşaklardan paleontologlar, paleolitik yerleşim yerlerini barındıran Olduvai vadisini ziyaret ederek, ilk insana ait et tüketimiyle ilgili kanıtlar buldular diyor George Washington Üniversitesi’nden Andrew Barr. Ancak burada şöyle bir sorun var: Atalarımızın fosil kalıntıları çok fazla değil, ayrıca mekan ve zaman açısından da eşit dağılım göstermiyorlar.
Araştırmacılar bu yüzden bugüne kadar bulunan kalıntıların, bu kadar önemli bir değişikliği belgelemek için yeterli olup olmadığı sorusuna ortaya attılar. Ve bu konuyu kontrol etmek için de Doğu Afrika’daki dokuz buluntu yerinden ve 2,6 ve 1,2 milyon yıllık diğer 59 buluntu yerindeki kalıntıları yeniden incelediler. Elde edilen sonuçlara göre, 2 milyon yıl önceki hayvan kemikleri ve et tüketimini kanıtlayan diğer kalıntılar atalarımızın beslenme biçiminden çok buluntuların eşit olarak dağılım göstermemesiyle ilgili. Örneğin 2,6 -1,9 milyon yıl önceki zamanlara ait hemen hemen hiç hominid fosili bulunmuyor. Oysa bu tarihten sonra daha fazla buluntu var. Bilim insanları bu yüzden et tüketimi hipotezinin en azından şimdiye kadarki buluntularla henüz zayıf olduğunu düşünüyorlar. Ve Homo erectus ile birlikte et tüketiminde eşit bir dağılım olmadığı için söz konusu gelişme için alternatif açıklamaların gerekli olduğunu söylüyorlar.
Belki de daha çok ateşin kullanımı ve yiyeceklerin pişirilmesi atalarımıza daha fazla enerji vermişti. Ayrıca sosyal yapının değişmesi de etkili olmuş olabilir. Mesela büyükanne ve büyükbabaların artan rolü avantaj sağlamış olabilirdi. Ne var ki tüm bu hipotezleri kanıtlayacak buluntular da yok henüz.
Nilgün Özbaşaran Dede
