Toplum
Bilim benim gerçek tutkumdur, politika ise görevim. T. Jefferson. Bu sözler, büyük devlet adamı olması yanısıra üst düzey bir amatör doğa bilimci ve mühendis de olan Thomas Jefferson’a (1743-1826) aittir. Amerikan devrimci kuşağından gelerek, ülkesinin bağımsızlık ve çağdaşlaşma mücadelesine büyük katkı veren bu kişinin, halka hizmet ve sınırsız merak duygusu arasında salınan yaşam öyküsü, 21. yüz...
Halife Memun'un Bağdat'taki saray kütüphanesi gibi, Buhara kütüphanesi de yetenek için güçlü bir mıknatıs gibiydi, etraftaki bölgeden ve yurtdışından filozofları ve bilim adamlarını çekiyordu. Samanilerin Buhara'sını şereflendiren birçok bilge arasında, Nişabur doğumlu Yunan felsefesi uzmanı yerli felsefecilerle kavgalı Ebu Hasan Amiri, astronom İbn Amacur el Türki, matematikçi Ebul Vefa Buzcanî, ...
Bilgi eksikse en iyi malzemeyle bile çürük bir yapı yapılabilir. Özetle, Türkiye’de “bilgi”den çalınıyor: “şehircilik”, “mimarlık”, “mühendislik” bilgisinden... Deprem Türkiye için sürpriz değil. Binalar yıkıldıktan, canlar gittikten sonra “hırsız müteahhit”, “malzemeden çalmışlar” gibi söylemlerin hiçbir yararı yok. Türkiye’de yalnızca malzemeden mi çalınıyor? İnşaat yalnızca malzemeyle yapılmaz;...
Beynimiz büyük veriyi nasıl işliyor? Pennsylvania Üniversitesi’nden Christopher Lynn ve ekibinin araştırması, edebi yapıtların, müzik parçalarının ve sosyal bağlantıların da aralarında olduğu, farklı ağ türlerinin temelinde insanların bilgiyi hızlı ve etkili bir biçimde paylaşmalarına olanak tanıyan benzer bir yapının yattığını ortaya koydu. Araştırma Nature Physics dergisinde yayımlandı. Anadili ...
Bu yılın Nobel Tıp Ödülü, onlarca yıl önce solucanları incelerken mikroRNA adı verilen küçük genetik materyal parçalarını keşfeden ve hücrelerdeki gen ifadesini etkilemedeki rollerini çözmeye başlayan iki biyoloğa ortak olarak verildi. Massachusetts Üniversitesi Chan Tıp Fakültesi'nden Victor Ambros ve Harvard Tıp Fakültesi ve Massachusetts Genel Hastanesi'nden (MGH) Gary Ruvkun, Karolinska Enstit...
2024 Nobel Kimya Ödülü, yaşamın dahiyane kimyasal araçları olan proteinlerle ilgili. David Baker, tamamen yeni protein türleri inşa etme gibi neredeyse imkansız bir başarıya imza attı. Demis Hassabis ve John Jumper, 50 yıllık bir sorunu çözmek için bir yapay zeka modeli geliştirdi: Proteinlerin karmaşık yapılarını tahmin etmek. Bu keşifler muazzam bir potansiyele sahip. Yaşamın çeşitliliği, protei...
John Hopfield ve Geoffrey Hinton, yapay sinir ağları üzerindeki erken çalışmalarından dolayı ödüllendirildi. Makine öğrenimi, büyük miktardaki verilerin tasnifi ve analizi de dahil olmak üzere, uzun zamandır araştırma için önemli olmuştur. John Hopfield (Princeton) ve Geoffrey Hinton (Toronto), günümüzün güçlü makine öğreniminin temellerini atmaya yardımcı olan yöntemleri oluşturmak için fizikten ...
Neden isteyerek cahil kalmak, mesela ne zaman öleceğimizi bilmek istemiyoruz? Birçok çalışma, bireylerin kendilerine fayda sağlayacak bilgiler hakkında niçin cahil kalmayı tercih ettiklerini ortaya koyuyor. Üstelik bunun korkuyla da bir ilgisi yok. Mutluluk verecek bilgiden de kaçınıyoruz. İçinde yaşadığımız bilgi çağında, eşi görülmemiş miktarda veri bir parmak dokunuşu kadar yakınımızda. Özellik...
Tahminen ilk kez 15.000 yıl önce, son buzul çağının bitimine doğru kurtlar evcilleştirilerek köpeklere dönüştü. Bu dönüşümün ardından insanlarla köpekler arasındaki ilişkinin ne şekilde geliştiği ise gizemini koruyor. Bu gizemi aydınlatmayı amaçlayan araştırmacılar, binlerce yıl öncesinden köpek ve insan DNA'sının şimdiye kadarki en kapsamlı karşılaştırmasını yaptı. Çalışma, köpeklerin ve insanlar...