Virüs, yerlerde, bilgisayar farelerinde, çöp kutularında ve hasta yatağı korkuluklarında yaygın olarak bulunurken sosyal mesafeyi önerilenden (2 metre) iki kat daha arttırmamız gerektiğine işaret ediliyor. Bu son çalışmaya göre virüs hastalardan yaklaşık 4 metre uzaklıkta havada kalabiliyor.
ABD Hastalık Kontrol Altına Alma ve Engelleme Merkezi’nin (CDC) yayınladığı “Artan Bulaşıcı Hastalıklar” dergisinde (Journal of Emerging Infectious Diseases) 10 Nisan’da yayınlanan bir araştırma, koronavirüsü salgınının tahmin edilenden daha uzak mesafelere erişebildiğini ortaya koydu. Çin'in Wuhan kentindeki hastane servislerinde COVID-19’a yol açan yeni koronavirüsün dağılım alanlarını belirlemek için yola çıkan araştırmacılar, havadan ve çeşitli yüzeylerden alınan örnekleri test ettiler. Elde edilen bulgulara göre virüs, yoğun bakım ünitelerinde yatan hasta servislerine kıyasla daha fazla bulunuyor. Virüs, yerlerde, bilgisayar farelerinde, çöp kutularında ve hasta yatağı korkuluklarında yaygın olarak bulunurken sosyal mesafeyi önerilenden (2 metre) iki kat daha arttırmamız gerektiğine işaret ediyor. Bu son çalışmaya göre virüs hastalardan yaklaşık 4 metre uzaklıkta havada kalabiliyor.
Yeni koronavirüsün en temel şekilde solunum ve yakın temas yoluyla yayıldığını biliyoruz. Fakat hala cevabını bilmediğimiz birçok temel soru işareti var. Hastanelerde COVID-19 tedavilerinin yapıldığı servislerde yeni koronavirüsün çevreye ne kadar bulaştığının bilinmesi, sağlık personeli için kişisel korunma yöntemlerini iyileştirmek ve halk arasında hastalığın yayılmasını engellemek açısından büyük önem taşıyor.
Çinli bir grup bilim insanı, virüsün ortaya çıktığı Wuhan kentindeki Huoshenshan Hastanesi’nde bir yoğun bakım ünitesinden ve COVID-19 hastalarının tedavi edildiği hastane bölümünden yüzey ve hava örneklerini test etti.
19 Şubat-2 Mart arasında COVID-19’lu hastaların bulunduğu yoğun bakım ünitesinde ve yatan hasta servisinde virüsün muhtemelen bulaşmış olabileceği eşyalardan örnekler toplayan araştırmacılar, hava numunelerini de çalışmaya dahil ettiler. Hastane zeminleri, sağlık çalışanlarının kullandığı bilgisayar fareleri, çöp kutuları, hasta yatağı korkulukları, hasta maskeleri, eldiven gibi kişisel koruyucu ekipmanlar ve havalandırma ızgaraları gibi farklı yerlerde koronavirüs kalıntılarına rastlandı. Çalışmanın yapıldığı hastanenin yoğun bakım servisinde şiddetli hastalığı olan 15; yatan hasta servisinde ise hastalığı daha hafif seyreden 24 COVID-19 hastası vardı.
Virüs hastane çalışanlarının ayak izlerinde
Yatan hasta servisinden alınan tüm örneklerin %7,9’u pozitif çıkarken bu oran yoğun bakım ünitesi için çok daha yüksekti (%43,5). Yerlerden alınan örneklerin ise çoğu pozitif çıkarken (yoğun bakım ünitesi %70, yatan hasta servisi %15,4) araştırmacılar bunun nedenini havada uçuşan virüs damlacıklarının yerçekimi ve hava akışının etkisiyle eninde sonunda yere düşmesine bağlıyor. Ayrıca, sağlık personelinin yürüyerek virüsü taşıdığına dair bulgular da elde edildi. Hasta kimsenin bulunmadığı hastane eczanesinde, hava numunelerinde hiç virüse rastlanmazken eczane zemininden alınan tüm örnekler virüs için %100 pozitif çıktı.
Sonuçlar hastane çalışanlarının ayakkabı tabanlarının virüs için taşıyıcı işlev gördüğünü gösteriyor. Yoğun bakım ünitesi sağlık personelinin ayakkabı tabanlarından alınan numunelerin de yarısı virüs için pozitif. Aynı şekilde, soyunma odası zeminlerinde de virüs kalıntıları bulundu. Araştırmacılar, COVID-19 hastalarını tedavi eden ekiplerin hasta odalarından çıkmadan önce ayakkabı tabanlarını dezenfekte etmelerini tavsiye ediyor.
Hastane bilgisayarları COVID-19 hasta yataklarından daha tehlikeli
Hastane personeli tarafından sıkça dokunulan eşyalar arasında en yüksek pozitif sonuç bilgisayar farelerinden alınan örneklerde görüldü (yoğun bakım ünitesinde %75). Bu oranları takiben en çok çöp kutuları (%60) ve hasta yatağı korkuluklarında (%42,9) pozitif örnek elde edildi. Bu sonuçlar özellikle yoğun bakım personelinin kol manşetleri ve eldivenlerindeki pozitif sonuçlarla birlikte ele alındığında, virüsün yayılmaması için her sağlık çalışanının hastayla temastan hemen sonra el hijyeni uygulamalarına bağlı kalmalarını vurguluyor.
Ayrıca, hasta maskeleri nefes damlacıkları ve tükürük içerdiğinden bu maskeler için de pozitiflik oranı da yüksek. Çalışma, maskeleri atmadan önce onların yeterince dezenfekte edilmesini öneriyor.
Virüslü hava damlacıkları 4 metreye kadar ulaşabiliyor
Araştırma grubu, aynı zamanda yeni koronavirüsün hava yoluyla geçişini de ele aldı. Yoğun bakım ünitesinden topladıkları 40 hava numunesinden 14’ü (%35) pozitif çıktı. Yatan hasta servisinde ise bu oran %12,5 idi. Yine yoğun bakım ünitesindeki havalandırma ızgaralarından alınan numunelerin %66,7’si ise pozitif sonuç verdi. Bu veriler virüsün havada da bulunabileceğini bir kez daha doğruluyor.
Testler için hava örneklerini bölgelere ayıran ekip, virüs dolu hava damlacıklarının esas olarak hastalardan hem aşağı hava akımı yönünde hem de ters hava akımı yönünde bulunduğunu gözlemledi. Bununla birlikte, bu hava damlacıkları hastalardan en fazla 4 metre uzaklıkta tespit edildi.
Bu yeni bulgulardan ne çıkarmalıyız?
- Yeni koronavirüs hem yoğun bakım ünitesinde hem de yatan hasta servisinde havada ve çeşitli yüzeylerde yaygın olarak dağılım gösteriyor. Bu da sağlık personeli ve hastalarla yakın temas kuranlar için yüksek enfeksiyon riski anlamına geliyor.
- Virüsün bulaşma oranı yoğun bakım servisinde daha büyüktü; bu nedenle yoğun bakım ünitesinde çalışan sağlık personeli daha sıkı koruyucu önlemler almalı.
- Yatan hasta servisinde havadaki virüs dağılımına dair bulgular, yeni koronavirüsün yayılma mesafesinin 4 metre olabileceğini gösteriyor.
Derleyen: Yağmur Kan
*Bu yazı HBT'nin 213. sayısında yayınlanmıştır.
