Araştırma, ekvatora yakın ülkelerdeki gibi sıcaklığın yüksek olduğu ve güneş ışığını uzun süre alan ülkelerde COVID-19 vakalarının düşük olduğunu ortaya koyuyor.Tam tersi ekvatorun uzağında olan daha soğuk ülkelerde vakalar daha yüksek.
Bu bulgular, bilim insanlarının COVID-19’un yayılmasını kolaylaştıran diğer faktörleri göz önünde bulundurmalarına karşın da değişmedi. Bu faktörlerin başında kentleşme düzeyi ve COVID-19 testlerinin yoğunluğu da geliyor.
Bütün bu gözlemlere karşın araştırmada yer alan bilim insanları bu bulguların yaz mevsiminin COVID-19’u ortadan kaldıracağı anlamına gelmeyeceğine dikkat çekiyor. Sıcak havalar hastalığa karşı mücadelede insanlara sadece zaman kazandırıyor.
Scientific Reports isimli dergide 27 Nisan tarihinde yayımlanan araştırmanın yazarları, “Sonuçlarımız COVID’in ekvatora yakın ülkeleri etkilemeyeceği anlamına gelmez. Yalnızca yazın yüksek sıcaklıklar ve daha yoğun morötesi radyasyon, SARS-CoV-2’yi kontrol altına almak için kullanılan kamu sağlığı önlemlerini destek olur” diyor.
Grip gibi solunum sistemini tutan çok sayıda virüs, mevsimsel bir örüntü sergiler; kış aylarında artar, yaz aylarında azalır. Bilim insanları virüsün niçin mevsimsel bir seyir izlediğini tam olarak bilmiyor; ancak bazı faktörlerin rolü olduğu biliniyor. Örneğin bazı araştırmalar, solunum yollarını tutan virüslerin, soğuk havalarda ve düşük nemde daha kararlı olduğunu ve havada daha uzun süre kaldığını gösteriyor.Ayrıca kış aylarında kapalı ortamlarda biraraya gelmek de bulaşı artıran bir faktör.
Laboratuvar kaplarında sürdürülen araştırmalar yüksek sıcaklık ve nemin SARS-CoV-2’nin hayatta kalma şansını azalttığını keşfettiler. Ancak bu bulguların gerçek yaşamda da geçerli olup olmadığı tam bilinmiyor.
Yeni çalışmada bilim insanları 117 ülkeden gelen bilgileri analiz ettiler. Bu veriler pandeminin başladığı tarihten 9 Ocak 2021’e uzanan dönemi kapsıyordu. İstatistiksel yöntemlerden yararlanarak ülkenin bulunduğu enlem ile COVID-19 vakalarının yayılma düzeyi arasındaki ilişkiyi incelediler. Bulaşı etkileyen diğer faktörleri elediler.
Sonuçta bir ülkenin enlemindeki bir derecelik artışa karşın, milyon kişi başına düşen COVID vakalarında %4.3’lük bir artış tespit ettiler. Bu da şu anlama geliyor: Eğer bir ülke ekvatorun 1.000 km daha yakınındaysa, ekvatora daha yakın olan bu ülkede daha uzak olanlara göre COVID-19 vakalarının %33 daha az olması beklenir. Diğer koşullar eşitlendikten sonra....
Araştırmayı yürüten Heidelberg Küresel Sağlık Enstitüsü ve Pekin’deki Çin Medikal Bilimler Akademisi’nden araştırmacılara göre bu sonuçlar şu anlama geliyor: “Epideminin tırmanma riski kışın artıyor.”
Ancak bu çalışmanın sonlandırıldığı tarihte İngiliz ve Güney Afrika varyanları henüz meydana çıkmamıştı. Bu yüzden bu varyantlarının da benzer bir yol izleyip izlemeyeceği henüz bilinmiyor.
Reyhan Oksay
