Çok yaygın bir söylem dünyayı dolaşıyor, Türkiye’yi de: Artık korona salgınından sonra dünyada hiçbir şey eskisi gibi olmayacak!
Ne kastedildiğini anlamakta gerçi zorluk çekiyorum.
Evet, değişecekler var ama esasta ne değişecek, temel soru budur.
Değişecek olanlar zaten değişmiş durumda: Mesela iş yapma, üretme alışkanlıkları değişiyor. Ofis çalışmaları öne çıkıyor, üretim dijital hayata entegre ediliyor, işi dijital yaşamda olanları dünyanın neresinde olurlarsa olsunlar çalışmalarını sürdürebiliyorlar, mutlaka bir yerde olmaları gerekmiyor. Otomasyon, uzaktan kumanda, büyük bir hız kazanıyor, gibi.
Tüm bunların sonucunda işsizlik artıyor... Peki, bu sorun nasıl çözülecek, bu konuda devletlerin yürürlükteki şirketlerin egemenliğinde süren sisteme müdahale edecek plan ve programı ortada yok.
Aslında bu, yeni bir konu değil otomasyon zaten gelişiyordu, salgının yaptığı bunu son derece hızlandırmak oldu.
Bu hızlandırma ve işsizlik, değişimi tetikleyecek en önemli noktadır.
Evet bu, dünyada ihtilal yapacak bir konudur.
Henüz kimsenin dokunmadığı...
Belki de dünya çapında ayaklanmalarla ancak çözülebilecek.
Ne değişecek?
Peki salgın, insanoğlunun bugünkü ekonominin doğayı her geçen gün mahvetmesinin önüne geçebilecek mi?
Bu konuda dünyanın tartıştığı, rahatça kabul edilebilecek bir kapsam değişikliği, yeni strateji söz konusu mu?
İklim değişiminin yaratacağı ve giderek yakınlaşan büyük felaketleri önleyecek değiştirici bir niteliği var mı, olacak mı? Nedir?
Salgın, insanların daha çok özgürlüğünü, daha çok demokrasiyi, insan haklarını mı getirecek?
Kadınların erkek toplumların alt statüsündeki yerlerini mi değiştirecek?
Burada bir liste yapmıyorum, yer dar, herkes tamamlayabilir geri kalanları...
Tek soru...
Ülkeler arasındaki ilişkileri ve küresel düzeni temelden değiştirecek ne olabilecek, salgından sonra?
Mesela dünyada askeri düzeni değiştirecek en küçük bir etkisi olabilir mi?
Yakın zamanda açıklanan rapora göz atın. Stockholm Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI), dünyada askeri harcamaların 2019’da yüzde 8.5 arttığını açıkladı. Silah şirketleri inanılmaz satışlar yapıyor. 25 şirketin toplam satışları 361 milyar doları bulmuş. Ve ABD’nin 12 silah şirketi en çok satışları yapmış.
Peki, ülkeler silahlanmalarını durmadan artırırken, en büyük tüccar kapı kapı dolaşıp silah pazarlarken (Trump) ve ülkeler arasındaki dostluğu değil düşmanlığı körüklerken...
...Nasıl olacak da artık salgından sonra dünyada hiçbir şey eskisi gibi olmayacak?
İlaç şirketlerinde altın pay
Mesela dev şirketlerin, teknoloji şirketlerinin, ilaç şirketlerinin tekelci yapıları ayakta durdukça, nasıl olacak da dünya eskisi gibi olmayacak?
İlaç şirketlerinin müşterileri tüm dünya, tüm insanlık. Ama her şeyi onlar belirliyor, tabii ağırlıklı olarak çıkarlarına göre...
Ne zaman insanlık ilaç şirketlerinin yapılarında bir altın paya sahip olacak?
Mesela halk sağlığı, hastalıkları öncelikle önleyici bir sağlık politikası mı belirlenip uygulamaya konulacak?
Bana anlatın lütfen, artık salgından sonra dünyada hiçbir şeyin eskisi gibi olmayacağını vazedenler, ne demek istiyor?
Orhan Bursalı
Bu yazı 24.12.2020 tarihli Cumhuriyet gazetesinde yayınlandı.