Koronavirüs vurup yıkıyor. Özellikle aşıya erişimi olmayan düşük ve orta gelirli ülkelerde durum vahim. İhtiyacı karşılamak için 8 milyardan fazla doz gerekiyor. Üstelik yıllar değil, aylar içinde. İlaç firmalarının patent haklarından geçici feragat etmeleri için dünyada oluşan baskıya ABD başta olmak üzere pek çok liderin de katılması önemli bir çıkış. Hatta ezber bozucu. Peki bu mümkün mü? Ve 2. Soru: Olası bir bilgi ve teknoloji paylaşımında ve patent feragatı halinde, başka merkezlerde üretimi gereken hızda gerçekleştirmek mümkün mü? Gelişmekte olan ülkelerde bu aşılar üretilebilir mi?
Tabii ki ilaç şirketleri karşı çıkıyor, BionTech dahil. Merkel de! İlaç şirketleri aşıları geliştirmek için büyük ölçüde kamu fonlarından yararlandılar. Moderna aşısı tamamen Amerikan devletinin –halkının- paralarıyla üretildi. BionTech de Alman ve Avrupa fonlarıyla yürüdü... Yani biz dahil halkların ödedikleri vergilerle aşıları geliştirdiler... Ama şimdi? Peki hangi ülke ne kadar fon ayırdı? Geniş araştırmamızı Özlem Yüzak yazdı.
COVID-19 pandemisi ‘Türkiye’de de bir ulusal aşı merkezi neden yok?’ sorusunu gündeme getirdi. Dr. Sami Eren de Türkiye’de aşıda Arge ve üretim zorunluluğu üzerine yazdı. Koronavirüs ile ile ilgili son gelişmeleri Reyhan Oksay derledi: Yeni bir araştırmaya göre SARS-CoV-2’nin mevsimsel olma olasılığının yüksek olması... Hindistan’ın COVID aşı stratejisindeki yanlışlıkları...DSÖ’den, Çin aşılarına acil kullanım onayı...
70 bilim insanımızın üstün başarısı
Sevindirici, güzel bir haberimiz var. Prof. Dr. Derin Orhon ekibi ile hayli zorlu bir çalışma yaptı ve 70 bilim insanının yer aldığı bir “üstün bilimsel başarı grubu” oluşturdu. Orhon ‘çalışmamızda H indeks için 50 ve atıf için 10.000 eşik değerleri kabul ederek bir “50/10.000 üstün bilimsel başarı grubu” oluşturmayı benimsedik. Üstün başarı grubunun performansı tüm bilim camiasının saygı duyacağı, muhteşem bir tabloyu ortaya koyuyor. Özellikle son beş yıldaki çalışmaları yansıtan göstergeler hakikaten gurur vericidir; bu süre zarfında 50/10.000 eşik ölçütlerini aşmış birçok bilim insanlarımızın olduğu görülüyor. Ancak, böyle bir çalışmayı eksiksiz, yanlışsız yapmak nerede ise imkânsızdır; bu nedenle, gözden kaçırdığımız dostlarımızdan özür diliyor, gerekli düzeltmeler için hemen bizlerle temasa geçmelerini rica ediyoruz. Çalışmayı her yıl yenilenip, genişleyen grubun verilerini güncellemeyi planlıyoruz’ diyor.
Evet eksiklikler, gözden kaçmalar mutlaka olmuştur. Bunları gidermeye hazırız ve tartışmaya tabii ki açık bir konu.
Ne olacak bu Marmara Denizi’nin hali?
Balıkçıların nez, salya, bilim insanlarının Müsilaj, vatandaşın sarı çamur dediği sarı, beyaz, renkli çamurumsu bir madde son iki yıldır, Karadeniz, Marmara ve Ege Denizi’nde suyun üstünde ve altında sıkça görülmeye ve yayılmaya başladı. Başta Marmara Denizi olmak üzere denizlerimizdeki o durum kabul edilebilir olmaktan çıkarak ekolojik bir yıkıma doğru gidiyor. İşin kötüsü yaşanan büyük tükenişin kimsenin umurunda olmaması. Peki bu durum neden kaynaklanıyor? Neler yapılabilir? Deniz biyoloğu Bayram Öztürk yazdı.
Doğan Kuban hocamız ‘çağdaş bir ülke hiçbir zaman cahil kadrolarla idare edilemez’ diyor. Ve ekliyor: ‘Düşünenler çoğalmadı ve utanmıyoruz. En çok ölüleri ve cenazeleri, camileri ve AVM’leri, borsaları ve gökdelenleri, yolları ve sarayları ve de otomobilleri düşünüyoruz. Bu tablo bile bir komplo görünümü veriyor. 700 yıllık bir cehalet banyosunun tarihini de yazıyoruz’.
Pelin Dilara Çolak ‘Nedir bu postmodernizm dedikleri?’ diye soruyor: “Gerçekten, biz neye postmodern demekteyiz?” Tanol Türkoğlu kriptoparalar ile ilgili yazısını bu hafta da sürdürdü. Kriptopara borsalarında yapılan işlemle ve bankacılık sistemindeki karşılıklarının ne olduğu üzerine bilgilendirici bir yazı. Ali Akurgal ‘Bu gezegene sayıca fazla geliyoruz. Doğal kaynakları sömürüyor, tüketiyoruz. Doğanın dengesini bozuyoruz’ diyor ve ekliyor gelinen noktayı ‘kendi kendine et, süt, sebze, meyve, tahıl gibi besin maddelerini yetiştirebilen cihazlar iyi olmaz mıydı? Nasılsa Mars için de gerekli?’ diye hicvediyor..
Marks ve Aydınlanma hareketi
Daha önce sismik istasyonlar vasıtasıyla telefonlara uyarı gönderen bir sistem geliştirilmişti. Ancak şimdi daha ucuz ve etkili bir yol bulunmuş gibi. Yoksa çare cebimizde mi? Google, depremleri tespit etmek için cep telefonlarını kullanmaya başlıyor. Batuhan Sarıcan derledi.
Sevdiklerinizle sürekli çekişiyor musunuz? Kimi zaman tartışma normal ama ya kronik hale gelmişse? İşte size ailenizle sağlıklı tartışmanın yolları.. Rita Urgan derledi.
Bilim tarihçisi Osman Bahadır’ın bir iddiası var: ‘Aydınlanma çağından sonra gelişen sosyal devrim ve dönüşümlerde Marksizm’in önemli bir rolü oldu. Fakat Karl Marks, 18. yüzyıl aydınlanma hareketini, bu hareketin toplumsal ve tarihsel sonuçlarını doğru değerlendirememiş ve küçümsemiştir’ diyor. Yazı önemli ve ilginç...
Sağlıklı cilt için 12 yiyecek
Bilim ve Beslenme’de sağlıklı bir cilt için önemli olan 12 yiyecek var. Sevda Deniz Karaali hazırladı... Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Mümin Yıldırım 3. Bİ- SEP bilim insanı seçme programını duyuruyor. Bu yıl üçüncüsü düzenlenen yarışmaya lise öğrencilerinden farklı alanlardan 107 başvuru yapıldı. Projelerden 12’si dereceye girdi. Öğrencileri biz de HBT olarak kutluyoruz. Projeleri sayfalarımızda...
Atılım Üniversitesi’nden Dr. Asuman Özgür Keysan’ın yazısı salgın çalışma hayatı ve toplumsal cinsiyet temelli eşitsizlikler üzerine.. İstanbul Kültür Üniversitesi’nden Prof. Dr. Dursun Koçer ‘Kâğıdın Serüveni’ başlıklı yazı serisinde bu hafta kâğıdın Avrupa’daki değişik etkilerini özetliyor.
10 yıl içinde hayvanların kalıtımı tamamen çözülecek. Buzullar büyük bir hızla eriyor, peki ne olacak? İlk kıta parçası tahmin edilenden çok daha önce oluşmuş. Genç Mars sıcaklığını nereden aldı? İklim değişimi dünyanın eksenini kaydırıyor. Alzheimer’ın 4 alt tipi tespit edildi. Nilgün Özbaşaran Dede hazırladı. Araştırma Gündemi’nde...
Yılanların kulakları var mı? Duyabilirler mi? Eşeklerin kazdıkları kuyular çöle hayat veriyor. Murat Altaş’ın hazırladığı Hayvanlar Dünyası’nda.
Meraklı Çocuk’ta bu hafta Kuzey Işıkları nasıl oluşur? Sorusunun yanıtı var. Mercan Bursalı hazırladı.
Dergideki her şeyi burada duyurmamız mümkün değil. Çok çok daha fazlasını okuyacak bulmacaları çözecek, ilginç sorulara bakacaksınız.. Evet bu tamam, görevi - dergiyi sizlere emanet ediyoruz.. Sevgiyle kalın, bilimde kalın...
