Aşılar üzerine sizleri bilgilendirmeyi bu hafta da sürdürüyoruz, çünkü virüs kendi kendine değişim geçirerek etkisiz hale gelmediğine göre, dünya çapındaki bu salgının önünün alınması için tek umut aşıya kaldı. Son araştırmalar gösteriyor ki, beklendiği gibi virüs binlerce değişim (bu araştırma süresince 46.723 mutasyon) geçirdi, fakat tüm bu mutasyonların virüs üzerinde hastalık yapıcı karakterinde herhangi farklılık yarattığına ilişkin bir kanıt elde edilemedi. Tüm bu mutasyonları gözden geçiren araştırmacılar diyor ki: “Bu aşamada, tekrarlayan mutasyonlardan dolayı SARS-CoV-2’nin anlamlı ölçüde daha fazla bulaşabilir soylarına dair hiçbir kanıt bulamadık.” (www.nature.com/articles/s41467-020-19818-2)
Bu iyi bir şey! Çünkü aşılar dolaşımdaki virüs üzerinde etkililer. Eğer aşıların yaygın uygulanmasına kadar virüs daha öldürücü bir değişim geçirmezse, pandemi (dünya çapındaki yaygınlık) önlenebilir. Bu arada daha ölümcül bir kılığa bürünmesi aşılarda sorun yaratır mı bilmiyoruz. Bilim virüsü sürekli kontrol altında tutuyor!
Şüphesiz, aşılar konusunda bir dizi bilinmeyen var henüz. Bunları kaynaklarından derleyip toparladık, sorular sorduk ve yanıtlarını aradık. Koruma süreleri, gerçek hayatta geçerlilikleri, ağır vaka ve 65 yaş üstü etkililikleri en kötü senaryo durumu, güvenirlikleri... Reyhan Oksay’ın kaleminden okuyacaksınız. Şüphesiz pandemi üzerine daha pek çok haber okuyacaksınız dergimizde..
Zorlu pandemi süreci tedavinin önemini bir kez daha gözler önüne serdi. Göz göre ölüme terk edilenler, şefkat dilenenler... Bahçeşehir Ühiversitesi Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Kadircan Keskinbora bize tarihte çok ilginç bir yolculuğa çıkartıyor hasta bakımı ile ilgili.. Okuyunuz. Ayrıca: Pandemi ve toplu taşıtlar.. Korkarak binip duruyoruz. Peki hangisi daha riskli? Uçak, tren, otobüs, taksi? COVID- 19 kapma ihtimalimiz hangisinde daha yüksek?
44 yıl sonra Ay’dan yeniden taş geliyor
Çin’in fırlattığı Chang’e 5 insansız uzay aracı Ay’dan örnek toplayıp 17 Aralık’ta geri dönecek. Ayrıntılar ve Çin’in bir sonraki hedefi sayfalarımızda. Üzerinde çokça konuşulan uzay taksi sonunda göreve başladı. SpaceX’in Falcon 9 roketi 4 astronotu 15 kasımda Uluslararası Uzay İstasyonu’na fırlatarak NASA için ‘uzay taksisi’ görevine resmen başladı.
Modern fiziğin temellerini oluşturan deha: James Clerk Maxwell (1831-1879), elektromanyetik dalgaların varlığını teorileştirerek modern fiziğin yolunu açtı. O, Newton ile Einstein arasında bir köprüydü. O olmasa bugün özel görelilik ve kuantum teorilerinden bahsetmek mümkün olmayabilirdi. Ailesinden miras kalan topraklara güvenip oturmak yerine bilimsel merakının peşinden koşturan Maxwell’i dehasının birçok yönüyle hatırlıyoruz. Batuhan Sarıcan derledi.
“Türkler kim?” ‘
"1926 doğumlu olduğum halde, aklıma 'bu Türkler de kim?’ diye bir soru gelmedi. Cumhuriyetin oluşumuna katıldığım için bu benim için utandırıcı bir soru. Bunu bir İngiliz, bir Rus. Bir Fransız ve hatta bir Amerikalının da söylemeyeceğini biliyorum...” diyor Doğan Kuban Hoca ‘Türk Kimliği’ başlıklı yazısında...
Tanol Türkoğlu, Elon Musk’ın zihni sihir projelerinden dedenizin dijital kripto para cüzdanına dijital dünyadaki gelişmeleri Dijitalem’de anlatıyor. Toplam zamanın ne kadarı orijinal bir içeriğin ortaya çıkarılmasına, ne kadarı onun tanıtımının-reklamının vb. yapılmasına harcanıyor? Ya da harcanmalı? Türkoğlu Dijital Deniz başlıklı yazısında ise bu sorunun da yanıtını arıyor.
‘Yerel yönetimler için en zor problemlerden birisi bisikleti ulaşım sisteminin anlamlı bir bileşeni haline getirmektir’ diyor Müfit Aksoy Şehrin Bisikletli Hali başlıkla yazısında. Özlem Kayım Yıldız ise ‘Bilinç bozukluğu’nu anlatıyor.
Temellik Hakkı ve Oblomov
Sırf ana akımın dışından geldikleri için kaç bilimsel buluş kaç sanatsal ya da edebi yapıtın değeri zamanında anlaşılmadı ya da çöpe gitti. Çağın ilerisinde düşünmenin ve yaratmanın bedeli de ne yazık ki büyük oluyor. Rita Urgan derledi.
Feodaliteden kapitalizme geçiş sancılıydı. Ve hızla tüm dinamikleri değiştirdi. Şimdi ise robotların hızla insanların işlerini elinden aldığı bir dönemin içindeyiz. Bayram Ali Eşiyok kendi dönemlerinin toplumsal, ekonomik ve entellektüel yapılarını çözümleyen 2 önemli eserden Gonçerov’in romanı Oblomov ile Paul Lafargue’ın Tembellik Hakkı’ndan yola çıkarak günümüz iktisadi yapısını ele aldı.
Sağlıklı yaşamın olmazsa olmazlarından biri de dengeli beslenme. Peki bu tam olarak ne anlama geliyor? Bilim ve beslenme sayfamızda... Kültür Üniversitesi’nden Prof. Dr. Nihal Sarıer ve İTÜ’den Prof. Dr. Emel Önder nanogümüş katkılı antimikrobiyal tekstil ürünlerini yazdılar.
Asıl katil virüs değil bakterilerdi
1918 ve 1919’daki tıbbi kayıt ve enfeksiyon modellemelerini bir araya getiren bilim insanları İspanyol Gribi’nde 20 ila 100 milyon kişinin önemli bir kısmının ölmesine yol açan unsurun hafif grip vakalarının hemen ardından gelen bakteriyel pnömoni (zatürre) olduğu sonucuna vardılar.
Grönland’daki erimeler öngörülenin üzerinde... Erken yaşta alınan antibiyotik ileriki yaşlarda sorun yaratıyor... Tozlaştırıcı hayvanlar olmasaydı ne olurdu? Mavi halkanın gizi... Araştırma Gündemi bu hafta yine dopdolu. Nilgün Özbaşaran Dede hazırladı. Bu yıl Selçuk Yaşar bilim ödülünün sahibi temiz enerji alanında yaptığı çığır açıcı çalışmaları dolayısıyla Ord. Prof. Dr. Niyazi Serdar Sarıçiftçi oldu. Küresel ticaret dengeleri değişiyor. Asya- Pasifik ülkelerinin dünyanın en büyük serbest ticaret anlaşmasını imzalamasıyla eksen biraz daha doğuya kaydı. Grafik Bilgi’de...
Geçen hafta önemli bir bilim insanımızı Prof. Dr. Asım Cenani’yi kaybettik. İyi bir hekim, bilim adamı olmanın yanı sıra çok iyi bir yönetici, dernekçi, dergici, yazar, koleksiyoncu… Ve iyi bir HBT okuru! Türk Biyologlar Derneği hocalarını andı.
Gün içinde saatlerce uyuyan kediler, köpekler, su aygırları, aslanlar... Neden bu memeliler insanlardan daha çok uyuyor? Daha çok uykuya gerçekten ihtiyaçları var mı? Murat Altaş’ın hazırladığı Hayvanlar Dünyası’nda..
***
Gördüğünüz gibi HBT çalışıyor. Tüm ülke için, doğru bilgiye ulaşmanız için.. Okutalım ve destekleyelim! Gelecek Cuma’ya kadar sevgiyle ve bilimde kalın!
