KUANTUM MEKANİĞİNİN KEŞFİNİN 100. YILI:
Birleşmiş Milletler 2025’i ‘Uluslarası Kuantum Bilim ve Teknolojisi Yılı’ ilan etti. BM bildirisine göre kuantum bilimi ve teknolojisi 21. yüzyılın önemli bir bilimsel alanı olacak. Bu alan; iklim, enerji, gıda güvenliği ve temiz su dahil olmak üzere Birleşmiş Milletler’in 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’nde vurguladığı kritik toplumsal zorluklar üzerinde ciddi bir etki yaratacak.
Peki bu kuantum işi nasıl başladı?
Neleri etkileyecek? Kuantum döneminin neresindeyiz? Bu yıl aynı zamanda kuantum mekaniğinin keşfinin 100. yıldönümü. Kapağa taşıdık. Erdal Musoğlu yazdı. Saklanacak bir yazı.
Musoğlu ‘nasıl ki modern biyolojiyi Darwin’in evrim kuramı olmadan anlamlandırmak olanaksız ise, fiziksel dünyanın temellerinin anlaşılması da köklerini kuantum ilkelerinde bulmakta. Öyle ki, artık modern fizik kuantum fiziği demek!’ diyor.
Matrix ve Yapay Zeka
25 sene sonra Matrix filmini ele alıyor Tanol Türkoğlu “bütün hikayenin yapay zeka ile insanlık arasında geçtiğini (yeniden) görmek-anımsamak şaşırtıcı. Şaşırtıcı çünkü ChatGPT ile ateşlenen yapay zeka çılgınlığı iki buçuk sene sonra bugün hala son sürat devam ediyor ancak tüm bu süre boyunca iki cephede de bu ikisini irtibatlandıran güçlü bir ses çıkmıyor. İki cephe derken: Filmi önce seyretmiş olan dijital göçmenler ile çılgınlığı önce yaşamış olan dijital yerliler!” diyerek…
Dünya her gün daha kalabalık, yeni bilgiler biriktikçe birikiyor. Kullandığımız eşyaların sayısı her gün daha fazla. Gündelik yaşamda kullanılan kavramların sayısı kimsenin bilemeyeceği kadar çok. Bir cep telefonunun içerdiği bilgi ve iletişim kanallarını düşündüğünüz zaman, insanoğlunun bu bilgi yığını içinde boğulması, aklını kaçırması gerekir. Bilim, bilim, bilim…
Doğan Kuban’ın yazısı… Lale Akarun’un yazısının başlığı “Çıkar Çatışması”. Akarun Bolu yangınında yola çıkarak kurumların hesap verilebilirliğini sorguluyor.
Sosyal medya genç beyinleri daha çok etkiliyor
Sosyal medya, tıpkı kumar ve alkol gibi, kişiyi kendisine kenetlemek ve onu bağımlı kılmak amacıyla tasarlandı. Sosyal medyadaki her bildirim, beğeni ve yorum dopamin üretimini tetikleyerek kişinin kendini dizginlemesini giderek güçleştiriyor. Bilim insanları sosyal medya paylaşımlarında kişinin “like” ya da beğeni almasının ya da hoşuna giden bir video izlemesinin bile beynin ödül merkezini devinime geçirdiğine tanık oldular. Rita Urgan derledi.
Defne yaprağı gerçekten yemeğe tat veriyor mu? Bilim ve Beslenme’de. Diyet ürünler ve hayatımızdaki yerlerini de Kültür Üniversitesi’nden Dr. Sevil Nas kaleme aldı.
Her yıl ocak ayının son Pazar günü “Dünya Cüzzam Günü” olarak anılır ÇYDD ve aynı zamanda Cüzzamla Savaş Derneği Başkanı Prof. Dr. Ayşe Yüksel 21. Yüzyılda Dünya’da ve Türkiye’de Lepra Hastalığının durumunu yazdı.
Olası başka yangınların yıkıcılığını önlemek için…
Bolu Kartalkaya’da geçen hafta 78 kişinin hayatını kaybettiği Grand Kartal Otel yangını, gerekli önlemlerin alınmış olması durumunda can kaybının bu kadar yüksek olup olmayacağı sorusunu da beraberinde getirdi. Yangınlarda alınması gereken önlemleri Mimar Adnan Hakdiyen’e sorduk. Reyhan Oksay yazdı.
Altmışlı yaşlar…Prof. Dr. Coşkun Tecimer kendi deneyimlerinden yola çıkarak 60’lı yaşları anlattı.
Böcek benzeri mini robot…Tesla’dan çok daha verimli yeni elektrikli araç…Plastik atıklardar sürdürülebilir jet yakıtı…nadir toprak elementlerini çıkarmak için çevreci yöntem.. Batuhan Sarıcan hazırladı. Yüksek teknoloji sayfasında.
Kök’lerinden Yeniden Doğmak: Kan Kök Hücre Nakli
Kan kök hücre nakli (KKHN), modern tıbbın en büyük başarılarından biri olarak insanlık tarihinde derin bir iz bıraktı. Kan üretiminin gizemini çözme yolculuğu, 20. yüzyılın başlarında bilim insanlarının kemik iliği üzerine yaptığı ilk araştırmalarla başladı ve pek çok yenilikle zenginleşti. Ancak bu yolculuk yalnızca başarılarla değil, aynı zamanda başarısızlıklarla, etik tartışmalarla ve cesur bilim insanlarının sınırları zorlayan çabalarıyla dolu. İstinye Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Dr. Hatun Beyza Aydın, Dr. Aylin Akkum, Dr. Pınar Çiçekçi’nin yazısı.
Gökyüzü neden mavi? Gökyüzünün neden mavi olduğunu açıklamak kolay sanıyorsanız, yanılıyorsunuz derim. En basit bir açıklama bile, bir yığın bilimsel bilgi gerektirir. Gördüğümüz her şeyin rengi, farklı farklı biçimde oluşur. Bu renklerin bazılarını fizik yoluyla, bazılarını ise kimya yoluyla açıklarız. Meraklı Çocuk’ta. Mercan Bursalı hazırladı.
Hayvanlar Dünyasında merak ettiğimiz bir sorunun yanıtını bulacağız: Yengeçler acı duyar mı?
Küçücük bir balık ama günde 27 kez çiftleşiyor…Öncü atamız avlanmak yerine bitki ile besleniyormuş…Ahtapotlar kollarını ayrı ayrı nasıl kontrol edebiliyorlar? Nilgün Özbaşaran Dede’nin Araştırma Gündemi’nde.
Youtube bilim kanalımızda çok önemli!
Youtube kanalımızda geçen hafta duyurduğumuz mucize ilaç T- Car ilaç ve yönteminin özellikle otoimmün hastalıkların tedavisinde bir mucize ilaç ve uygulama, Lupus ve benzeri hastalıkları başarıyla tedavi etmeye başlaması üzerine, Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden tanınmış romatolog Prof. Dr. Haner Direskeneli ile yaptığımız söyleşiyi izlemedinizse çok şey kaçırıyorsunuz... Kanala abone olmayı ve çevrenizle paylaşmayı unutmayın.
Ayrıca yine Youtube kanalımızda yeni bir söyleşi daha var: Dijital Sohbette Tanol Türkoğlu: Yapay Zekaya sormadan dışarı çıkamayacak bir kuşak geliyor. Bu bağlamda bugüne ve yarına bir bakın.
Eksik sayfalar QR kodunda sizlerle
16 sayfalık basılı HBT’de olmayan ancak 24 sayfalık dijital versiyonumuzda yer alan sayfalarını Dergimizin kapağında göreceğiniz QR kodu ile sahip olacaksınız. QR kodu kapak sayfamızın üstünde. Telefonun fotoğraf karesine okutacağınız kod, bir önceki sayının sayfalarını içeriyor. Böylece basılı HBT’yi satın alan okurlarımız göremedikleri 8 sayfayı da okuyor olacaklar.
***
Her hafta farklı haberler, yazılar ve yorumlarla karşınızda olacağız. Hepinize keyifli okumalar. Bizi destekleyin, ülkemizin tek haftalık popüler bilim dergisini hep birlikte yaşatacağız…
Gelecek haftaya kadar sevgiyle kalın.
Özlem Yüzak