İki ayak üzerinde dengede durmak insanoğlunun en zor kazandığı evrimsel yeteneklerinden biri. Ne var ki araştırmalar giderek bu yeteneğimizin zayıflamaya başladığını ortaya koyuyor. Dünya genelinde ciddi yaralanma ve ölümlerle sonuçlanan düşme vakaları artıyor. Dünyada düşmeler, trafik kazalarından sonra kaza sonucu ölümlerde ikinci sırada. Hatta bu gençler için bile geçerli. Ve çoğu zaman yere kapaklanan insanların ayık olduğu ve yürüme, durma gibi basit hareketleri yaparken bile düştükleri izleniyor. 1990-2017 yılları arasında dünyada düşme sonucu ölüm vakaları neredeyse ikiye katlanmış. Denge kaybı riski yaşla birlikte artıyor. Bu dengi bozukluğunun nedenleri? Denge nasıl sağlanır? Zihinsel sağlık ile bağlantısı nedir? Güçlü bir denge için ne yapılmalı? Reyhan Oksay hazırladı.
İkinci büyük sürpriz: Yıllardır mRNA teknolojisi üzerine çalışan ve ilk büyük başarılarını BioNtech aşısını geliştirerek dünya çapında olay yaratan Özlem Türeci ve Uğur Şahin ikilisi, şimdi de otoimmün hastalıkların tedavisi için yine aynı mRNA teknolojisi ile geliştirdikleri başka bir aşıyı Multipl Skleroz’lu fare modelinde başarıyla test ettiler ve otoimmün hastalıkların tedavisi için yeni bir yol açtılar. Orhan Bursalı yazdı.
Aşılarla kumar: Ne kazandıracak, ne kaybettirecek?
Koronavirüsün daha bulaşıcı olduğu saptanan yeni varyantının ortaya çıkması üzerine İngiliz sağlık otoriteleri, virüsün yayılmasını engellemek için iki doz yapılması gereken aşıların doz aralıklarını üç aya çekerek olabildiğince fazla sayıda insanı aşılamayı planlıyor. Kısaca bu bir kumar. Bu kumarı kazanma şansı veya kaybetme riski üzerine bilim insanları ne diyor?
Yeni varyantın bulaşıcılık oranlarının bulunması, hastalıktan çok fazla etkilenen topluluklarda güvenilirliği görece olarak düşük fakat çok hızlı sonuç veren yeni bir testin çok yararlı bir bir kamu sağlık aracı olarak kullanılabileceği; umut veren antiviral bir ilacın üretiminin hızlandırıldığı... En son korona haberlerinde... Mustafa Çetiner de COVID-19’da mutasyon korkusu üzerine yazdı.
26 Şubat 2020’de ABD Ulusal Bilim Akademisi (NAS), Kavli Vakfı ve Alfred P. Sloan Vakfı işbirliği ile Vannevar Bush’un Science, the Endless Frontier – Bilim, Sonsuz Ufuklar raporunun 75. yılını anmak ve bu raporda ileri sürülen bilim politikası modelinin günümüzdeki geçerliliğini tartışmak üzere “Sonsuz Ufuklar: Bilimde Gelecek 75 Yıl” konulu bir sempozyum düzenledi. Müfit Akyos konuları özetledi.
Doğan Kuban hoca Cehalet Parametreleri başlıkla yazısında ‘Dengesini yitiren toplumda sağduyulu tartışma olanağı kalmadı. Toplum kendini toplayabilir mi? Bilmiyorum. Ülkenin bu duruma düşmesi özel olarak geliştirilmiş bir ‘science-fiction’ öyküsüne benziyor. Bu ancak kör cahil bir toplumun başına gelebilir’ diyerek Türkiye ve Almanya’dan örnekler veriyor.
Ülkemizde ilk COVID-19 vakasının saptandığının resmi olarak açıklandığı 11 Mart 2020 tarihinden bugüne dek 335 sağlık çalışanını kaybettik. Kaç sağlık çalışanının SARS-CoV-2 ile enfekte olduğu net olarak bilinmemekle birlikte, bu sayının en az 150.000 olduğu bildirildi. Özlem Kayım Yıldız pandemide sağlık çalışanlarını yazdı, diğer ülkelerle kıyaslayarak..
Kelime-i Dijital
Birden çok dosyada yer alan metinlerde toplam kaç kelime var? Bu metinler toplam kaç farklı kelimenin muhtelif tekrarından oluşur? Birkaç dakika içinde bu soruların cevabı bulunabilir mi? Tanol Türkoğlu ‘Kelime-i Dijital’ başlığı ile kaleme aldığı yazısında 250 makalesinin toplam sözcük sayılarını bulmak için çalışma yaptı. Gerçekten ilginç, neleri en çok kullanmış... 1988 Fizik Nobel Ödülü sahibi parçacık fizikçisi Jack Steinberger’ı sonsuzluğa uğurladık. İlginç kişiliğini Batuhan Sarıcan hazırladı.
Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Kadircan Keskinbora insanlık tarihinin en önemli keşiflerinden biri olan ‘hücrenin keşfi’nin öyküsünü, hücre adının verilmesinden mikroplara uzanan 200 yıllık uzun hikayenin bir özetini yapmaya başladı. İstanbul Kültür Üniversitesi’nden Prof. Dr. Nazif Akalan ise çocuklarda fiziksel aktivite ile akademik başarı arasındaki bağlantıyı yazdı.
Prof. Dr. Atilla Erdemli Korona günlerinde Felsefe serisini sürdürdü. ‘Kendisini güçlü sanan İnsan’ yazısında öneriyor: Bireyin kendisi için istediği, bütün insanlar için gerekli olmalı ve birey bütün insanlar için gerekli olanı kendisi için istemeli. Bu sürdürülen günübirlik yaşamadan daha yüksek bir yaşama...’.
2020 iklim olaylarında rekorlar yılı
2020 her türlü iklim olayında rekorların da kırıldığı bir yıl oldu aynı zamanda. Avustralya ve ABD’deki büyük yangınlardan Sibirya’da bugüne kadar hiç görülmediği kadar yüksek sıcaklık artışına, aşırı yüklü kasırgalara kadar... Hepsinin de ortak bir noktası var: İnsan kaynaklı iklim değişikliğin sonucu olmaları... 2020 yılı ekonomik krizlerin de yılı oldu; öte yandan milyar dolarlık anlaşmalarla teknoloji devlerinin birleşerek daha da büyüdüğü bir yıl oldu. Grafik Bilgi’de...
70 yaş gerçekten yeni 60 mı? Evet, insanlar artık daha fazla kendilerine bakıyor daha sağlıklı yaşlanıyorlar. Peki bu herkes için geçerli mi? Rita Urgan derledi.
2021’de sigarayı bırakmanın sekiz yolu
Çok sayıda insan sigarayı bırakma umuduyla yeni bir yıla girdi. İyi haber, bunu başarıyla yaşama geçirme olasılığını arttırabilecek en iyi yöntemler konusunda elimizde eskisinden çok daha fazla bilimsel kanıt olması. Dergimizde, bilim çevrelerince denenmeye değer görülüp önerilen sekiz farklı sigarayı bırakma yöntemini okuyacaksınız. Bilim ve Beslenme sayfamızda rakipsiz bir C vitamini deposu olan karnabahar sebzesi var.
Fareler yardımsever hemcinslerinin kokusunu nasıl alabiliyor? 350 yıl önceki yıldız yeniden nasıl keşfedildi? Sinekkapan bitkisi avını nasıl hissediyor? Kehribar içinde 100 milyon yıllık çiçek... Nilgün Özbaşaran Dede’nin hazırladığı Araştırma Gündemi’nde... Küresel ısınma ile fosiller gün yüzüne çıkıyor... Balinalar 40 yıl sonra kutuplara dönüyor... Mürekkepbalığı düşünerek hareket ediyor...Murat Altaş’ın hazırladığı Hayvanlar Dünyası sayfasında.
HBT ülkemiz için bir umut, her hafta açan çiçek... Dayanışma ile ve yaygınlaştırarak HBT’yi hep ayakta tutacağız. Gelecek Cuma’ya kadar sevgiyle ve bilimde kalın.
