Büyük Patlama Kuramına göre: Yaklaşık 13,8 milyar yıl önce, aşırı yoğun ve sıcak bir noktada toplanmış olan evren, aniden patladı. Bu, "Büyük Patlama" (Big Bang) olarak biliniyor. Patlamanın hemen ardından, evren bir saniyenin çok küçük bir bölümü kadar bir sürede, ışık hızından daha hızlı olarak genleşti. Evren genleştikçe, atom altı parçacıklardan oluşan sıcak plazma soğuyarak ilk atomları—hidrojeni—oluşturdu. Işık, ilk kez serbestçe hareket edebilir duruma geldi ve tüm Evren’e yayılan Kozmik Mikrodalga Arka Plan Işıması (CMB) oluştu. Bu, Evren’in yalnızca 380.000 yaşında olduğu zamandan kalan en eski gözlemlenebilir ışıma….
Büyük patlama evrenin nasıl oluştuğunu bizlere anlatacak en önemli kaynak. Büyük Patlama’yı ne tetikledi? Büyük Patlama’nın ilk anında neler yaşandı? İlk yıldızlar ne zaman oluştu? Bu soruların, yanıtlarını bugün bilim nasıl açıklıyor? Araştırmaların işaret ettiği bulgular önemli. Radyasyon fizikçisi Yüksel Atakan’ın yazısını kapağa taşıdık.
Nasıl ayakta kalacağız?
Son günlerde çeşitli erişim yollarıyla Türkiye’nin mevcut yapısıyla değişen ortamda nasıl ayakta kalabileceği tartışılıyor. Değişen ortamın 3 önemli bacağı var: 1) Etik; 2) Finansal; 3) Teknolojik. Ali Akurgal bizi bir ufuk turuna çıkartıyor.
Bilim tarihçisi Prof. Dr. Feza Günergun, Atatürk’ün direktifiyle, Cumhuriyet’in ilk yıllarından itibaren T.C. hükümetinin burslusu olarak yurtdışındaki üniversitelerde öğrenim görmüş öğrencilere dair bir kitap yazıyor: Atatürk’ün çocukları. Lale Akarun bu öğrenciler arasında olan amcası Cevdet Akarun’u anlattı.
“Büyük Fransız düşünürü ve matematikçisi Blaise Pascal, kanımca, insanı en iyi tanımlayanlardan biri. Şöyle demiş: ‘İnsan nasıl bir kabus: ne kadar değişik ve yeni, ne kadar canavar, ne karmaşık, çelişki ve mucize dolu. Her şeyini bir tartın: bir solucan, ama gerçeğin de hazinesi, yanlışlık ve kuşkuların lağımı, evrenin şerefi ve pisliği batırıp çıkarıyor….’” Doğan Kuban’dan yine eski ama eskimeyen bir yazı daha… “Gelecek karanlık olabilir”.
Tekno-Oligarklar
Lityum, nikel, bakır! Bu üç metal kendi başına bir anlam ifade etmeyebilir. Şimdi bunların yanına dördüncü (sihirli) kelime de gelsin: Grönland! Şimdi bir anlam ifade etmeye başlamış olmalı. Ufak bir enformasyon daha: Grönland’ın batı kıyılarında bu madenleri aramak amacıyla kurulmuş bir maden şirketi var. Adı KoBold. Peki KoBold ile şu isimlerin ilişkisi ne? Jeff Bezos, Sam Altman, Marc Andreessen, Mark Zuckerberg. Şu: Hepsi de KoBold’a para yatırmış hissedar!.. Tanol Türkoğlu Dijital Kültür köşesinde, Trump ve teknoloji milyarderleri çerçevesinde bizi güncel bir ufuk turuna çıkartıyor.
Türkoğlu’nun bu ayki Dijitalem’inin ana konusu Yapay Zekanın Olmadığı Zamanlar! Çok eğlenceli nokta atışlarıyla dijital dünyada fikir yarıştırıyor.
Yerbilimciler tetikte
Son günlerde Ege Denizi’nde birbiri ardına küçük depremler meydana geliyor. Yerbilimciler tetikte. Merkez üssüne yakın bölgede yaşayan halk tahliye edildi. Peki ama bölgedeki Kolumbo Volkanı patlayacak mı? Ve patlarsa Türkiye’yi nasıl etkiler? Uzmanlar Ege’deki deprem fırtınasının Türkiye’yi nasıl etkileyeceğini değerlendirdi.
Patoloji… Teknoloji ile çok gelişti. Nasıl mı? Patoloji, pathos (hastalık) ve logos (bilim) kelimelerinin birleşiminden oluşan ve hastalık bilimi anlamına gelir; hastalığa neden olan durumun/ etkenin belirlenmesi amacı ile hücre, doku ya da organlardaki değişiklikleri inceler. Sitoloji ise hücre bilimidir. İstinye Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Patoloji Anabilim Dalı’ndan Dr.Nusret Erdoğan, Dr. Sibel Şensu, Dr.Yeşim Gürbüz, Dr.Elife Kımıloğlu bizi hastalıkların saptanmasında çök önemli bilimsel bilgi yolculuğuna çıkartıyor.
Dijital teknolojinin ilerlemesi, reklamcılığı dönüştürerek sınırları zorlayan ve markaların hedef kitleleriyle etkileşim kurmaları için yeni fırsatlar yarattı. Bu dönüşüm, çeşitli platformları kullanarak bütüncül ve kapsamlı reklam kampanyaları oluşturmayı sağlayan çapraz medya stratejilerini ön plana çıkardı. Dijital reklamcılıkta çapraz medya stratejilerini İstanbul Kültür Üniversitesi’nden Onur Şişman kaleme aldı.
Günde 60 dakika hayatınızı değiştirebilir
Sadece 1 saat. Yani 60 dakika ya da 3.600 saniye. Bir günde sadece 1 saati yeni bir şey öğrenmek için ayırmaya ne dersiniz? Ama nedense yapamıyoruz… Bir bakın, belki ikna olursunuz!
Dikey tarım… Geleceğin çözümü mü? Büyük bir balon gibi ortaya atıldı. Bugüne kadar pek de istenileni vermedi. Ama gelecek yine de dikey tarımda. Neden mi? Bilim ve Beslenme’de Rita Urgan derledi.
Yarasalar baş aşağı uyur…Evrimsel nedeni ise çok ilginç. Yarasalar uçmadıklarında çoğu zaman mağara tavanlarından ya da köprü altlarından baş aşağı sarkarak dinlenirler. Peki, yarasalara özgü bu davranışın ardında ne gibi nedenler yatıyor olabilir?
Kelebekler ayaklarıyla koklar. Bilgi Küpü’nde.
Evcil koyunun doğum yeri Aşıklı Höyük’müş…Aslında kadınlar da genç eş tercih ediyor, ama… Büyük kentlerde fareler niçin artıyor? Nilgün Özbaşaran Dede’nin Araştırma Gündemi’nde.
Sağlık ciltte başlar adlı yazı dizimizde bu hafta yararı kanıtlanmış 4 cilt bakım malzemesini okuyacaksınız.
Dijital HBT’de daha çok
Basılı 16 sayfaya sığdıramadığımız ilginç ve önemli haberler, 24 sayfalık dijital HBT PDF versiyonunda yer alıyor. Lütfen destek amacıyla da olsa portalımızdan abone olun ve tüm arşive de ulaşın.
Ama basılı dergiyi satın alan okurlarımızı da bu ekstra sayfalardan mahrum bırakmıyoruz. Kapakta logomuzun yanındaki kare kodu cep telefonunuzla görüntüleyerek, telefonunuza indirebiliyorsunuz. Şimdilik, önceki derginin dijital sayfalarını. Amacımız bu kare kodu dergimizde eşzamanlı, aynı sayıda ulaşılır kılmak.
Youtube kanalımızda bilim söyleşileri
Youtube kanalımızda da bilim var. En son Cem Say ile Kuantum Devriminin 100. yılı ve bu devrimin Altın Fizikçileri üzerine bir söyleşi gerçekleştirdik. Cem çok ilginç noktalara değindi, ufuk açıcı bir söyleşi oldu. Tanol Türkoğlu ve başka bilimcilerimiz ile yaptığımız söyleşiler de sizleri bekliyor.
Kanala abone olup paylaşın lütfen…
***
Gelecek haftaya kadar, hepinize keyifli okumalar. Ülkemizin tek haftalık popüler bilim dergisini kanalını ve portalını el birliğiyle büyütelim… Bilimsel bakışı yayalım. Geleceğimiz burada.
Gelecek haftaya kadar sevgiyle kalın.
Özlem Yüzak