Pandemi ile birlikte Prof. Dr. Derya Unutmaz da Türkiye’de toplumun hayatına dokundu. Bağışıklık bilimcisi olarak, virüs ve bedenimiz ilişkisi üzerine açıklamalarıyla gündemdeki isimdi. Bedenimize yabancı saldırılara karşı doğal savunmayı, bağışıklığımızın askerleri yapıyordu. O halde bağışıklık sistemimiz önem kazanıyordu. Güçlü mü olmalı? Neden virüse karşı zayıftı? Ne yapmalıydık? Bağışıklık sistemimiz hakkında bildiklerimiz ve bilmediklerimiz, eksikleri gedikleri nelerdi?... Onlarca soru... Orhan Bursalı sordu Prof. Dr. Derya Unutmaz yanıtladı. Unutmaz, ABD’de Jackson Laboratory Bağışıklık Birimi’nde Baş Araştırmacı.. Aşıların bu kadar büyük bir hızla devreye girmesini bilim tarihinin tarihsel bir başarısı olarak görüyor...Yanıtları ezber bozucu..
‘COVID-19, değişken mekanizmalarla sinir sistemini etkileyebilen bir hastalık. COVID-19 geçiren 236.379 kişinin altı aylık geriye dönük değerlendirmesi, hastaların %33,62’sine nörolojik veya psikiyatrik bir tanı konduğunu gösterdi...’: Özlem Kayım Yıldız yazdı. Mustafa Çetiner’in de Covid-19 aşılarının kanser hastalarında antikor geliştirme oranları hakkında önemli bir yazısı var. Kaçırmayın deriz.
Koronavirüs ile ilgili son gelişmeleri yine arkadaşımız Reyhan Oksay derledi. Uzun COVID araştırmalarında öncü deneyler yapılıyor ve ilginç sonuçlar var karşımızda. Dünyada virüsten dolayı yaşamını kaybeden kişi sayısı gerçekten ne? 3 milyon mu, 6 mı yoksa daha mı fazlası? 60 ülkede onaylanan Sputnik aşısı kurtarıcı olacak mı?
11 öncelikli alanda Türkiye hep sonlarda
Dr. Bilgehan Gürlek Dünya Ekonomik Forumu’un 2020 Küresel Rekabet Edebilirlik Raporundan yola çıkarak bir karşılaştırma yapıyor. Raporda 37 ülkenin 11 öncelikli alanda ekonomik dönüşüme hazır olma durumları ölçülmüştü. Gürlek ‘Ülkemizin önceliklerini saptarken, tüm bileşenleri -yenilikçilik, yeşil dönüşüm, eşitsizliklerin azaltılması vb.- bütüncül bir yaklaşımla dikkate alma zorunluğu var. Karbon salınımı ile ilgili getirilebilecek uluslararası düzenlemelere uyum sağlamada ve yeşil teknolojilerde geride kalmanın Türkiye’nin rekabet gücünde kayıplara yol açar’ uyarısını yapıyor.
Tüm bunların bir nedeni var: Bilimde ve akademik dünyadaki başarımız. Bu bağlamda size Türkiye’de bilimin durumu üzerine bir dizi grafik ve liste sunuyoruz. Özellikle akademik özgürlükler konusunda Türkiye’nin çok kötü durumuna dikkatinizi çekeriz. Askeri darbeler ve otoriter rejimler akademik özgürlükleri ve dolayısıyla bilimin gelişmesini engelleyici etkenler. Liyakata değil siyasi bağlılığa dayalı tercihler ve atanmış üniversite yönetimleri, ülke çapında baskıcı siyasi rejimler ülkemizde bilimi geriletiyor. Sanki yayınlanmış makale sayısına bakınca artmış görünen “bilimsel başarım”, yayınlanmış makalelerin kullanılma değerlerine (atıf) sıra gelince bilimin değeri hiç de iyi değil.
Para değil teknoloji odaklı ekonomi
Ali Akurgal ekonomide reform yazısında dünada özellikle gelişmiş ülkelerde ‘ekonominin artık para etrafında değil teknoloji etrafında döndüğünü’ anlatıyor, örnekler vererek... Bizde ise ekonomi para çevresinde dönüyor. Bunu tersine çeviremediğimiz sürece Türkiye kendi çıkmazından bir türlü kurtulamayacak.
Doğan Kuban hoca ‘Çağdaş Toplum’ yazısında Türkiye’yi bir sömürgeye dönüştürme programının gerçekleştirilmesinin sürdüğünü belirterek ‘Gelecek umudu, toplum ve onu idare edenlerin bu durumu bilinçlendirmesinden başlayacak!’ vurgusunu yapıyor.
Bahçeşehir Üniversitesi’nden Fırat Kara’nın yazısı ise kapitalist çalışma koşullarının sağlık üzerindeki etkisi ve iş kazaları konusunda. Devletin önemleri ve denetimleri ve sendikalaşma olmadıkça, iş kazalarını azaltmak mümkün değil. Tanol Türkoğlu da kripto para ve ona yatırıp yapmak isteyip de canı yananları ele aldı. Kripto para borsasındaysanız özellikle okumanızı diliyoruz.
2 kitap iki yorum
İlginç bir kitap yayınlandı geçtiğimiz haftalarda: Adı ‘Yaradılışta bir çatlak’ diye Türkçeye tercüme edilebilir. Yazarlarından beri bu yıl Nobel kimya ödülünü kazanan Jennifer Doudna. CRISPR’ın evrimi yönlendirmede yeni bir güç olarak tanımlandığı üzerine. Gen makasının uygulamaları sınırsız. Hayvanlarda, bitkilerde, insanda kimi hastalıkların tedavisinde kullanılıyor. İnsan neslini bile değiştirecek güce sahip. Peki sınır nasıl çizilecek? Erdal Musoğlu yorumluyor.
Prof. Dr. Celal Şengör de 2009 yılında Amerika’da yayımlanan bir kitabın içindeki sahtekâ rlıkları yazdı. Kitabın adı Origin of Species 150th Anniversary Edition. Darwin’in ölümsüz eserinin basımının 500. Yılı nedeniyle basılan yüzlerce kitaptan biri. Ancak yalan yanlış ve çarpıtmalarla dolu diyor ‘Yobazın son sığınağı: Sahtekârlık’ başlıklı yazısı ile. Ve yobaz takımının entelektüel sefaleti hakkında yeni bir örnek sunduğunu belirtiyor.
Dünya’nın yalnızca % 19’u hâlâ “vahşi”
Farklı üniversitelerden çok disiplinli bir araştırma ekibi, insan yerleşiminin biyoçeşitliliği nasıl etkilediğini bulmak için 12 bin yıl öncesinden bugüne kadar arazi kullanımlarını ortaya koyan bir model geliştirdi. İnsanların gezegendeki etkisine uzun vadeli bir bakış sunan çalışmaya göre, biyoçeşitliliği azaltan insanların kendileri değil, kaynakların aşırı kullanımı. Batuhan Sarıcan derledi.
Atılım Üniversitesi’nde Prof. Funda Gençoğlu anti-elitizm ile anti- entelektüalizmi karşılaştırdı. Meraklı Çocuk’ta bu hafta Gökyüzü aslında nedir? diye soruyor Mercan Bursalı.
Nilgün Özbaşaran Dede’nin hazırladığı Araştırma Gündemi’nde bu hafta bakın neler var: İnsan ve maymun hücreleriyle kimerik embriyo üretilmiş olması önemli ve bir o kadar da düşündürücü... Tebeşir devrinde sizce kaç dinozor yaşıyordu?... Spermidin yaşlılıkta beyni zinde tutuyor. Peki hangi besinlerde var?.. Yeni bir uranyum izotopu bulundu. Bu ne anlama geliyor?... Beyaz boya ile enerji tasarrufu mümkün mü? “Kendinizle tanışın” köşesinde “ölüm gerçekten bir son mu?” yazısı var. Atilla Erdemli’nin “Korona günlerinden felsefe” yazınının konusu “Adalet: Bir düş ya da ödev”. Bilim ve Beslenme’de bu hafta ramazanda sağlıklı beslenme için 4 önemli ipucunu okuyacaksınız. Kültür Üniversitesi’nden Pelin Cin’in yazısı da vejetaryen diyetler konusunda.
Esnemek aslanların avlanmasına yardımcı mı oluyor? Dinozorlar çağında denizler ondan soruluyordu... Murat Altaş’ın Hayvanlar Dünyası’nda...
HBT 6. Yılda ilerliyor. Türkiye’nin bilimle ilişkili, bilimsel düşüncenin önemini bilen ve dünyada olan bitenleri merak eden seçkin okurlarının dergisiyiz. Bu çemberi genişletebildiğimiz sürece daha güzel bir ülkeye doğru yol alacağımızın bilinciyle...
Sevgiyle ve bilimde kalın...
