Yeni bir UCL araştırması, demans hastalarının resmi tanı alabilmesi için ortalama 3,5 yıl beklediğini ortaya koyuyor. Erken başlangıçlı demans yaşayan genç hastalarda ise bu süre 4 yılı aşıyor. Stigma, sağlık sistemi engelleri ve belirtilerin yaşlanma ile karıştırılması, süreci daha da uzatıyor.
Demans, dünya genelinde milyonlarca insanın yaşamını etkiliyor. Ancak yeni bir çalışmaya göre, belirtiler fark edilse bile tanı almak ortalama 3,5 yıl sürüyor. Daha genç yaşlarda görülen erken başlangıçlı demans hastaları için bu süre 4,1 yıla kadar çıkıyor.
UCL’nin yürüttüğü ve 30 bini aşkın kişiyi kapsayan araştırma, şimdiye kadar yapılan en kapsamlı küresel analiz olma özelliğini taşıyor. Çalışma, Avrupa, ABD, Avustralya ve Çin’de yapılmış 13 farklı araştırmayı bir araya getirerek, belirtilerin ilk fark edildiği an ile resmi tanı arasındaki bekleme süresini ortaya koydu.
Neden Bu Kadar Gecikiyor?
- Yanlış yorumlama: İlk belirtiler unutkanlık, kafa karışıklığı ya da davranış değişiklikleri olabilir. Ancak çoğu kez bu işaretler “normal yaşlanma” olarak görülüyor.
- Stigma ve korku: Demansın damgalanması, hastaların ve ailelerin yardım aramasını geciktiriyor.
- Sağlık sistemi aksaklıkları: Yetersiz bellek klinikleri, uzmanlara erişimde zorluk ve karmaşık yönlendirme süreçleri tanıyı geciktiriyor.
- Kültürel engeller: Bazı toplumlarda uygun testlerin olmaması veya dil bariyerleri, erken tanıyı daha da zorlaştırıyor.
Genç Hastalar Daha Dezavantajlı
Araştırmada özellikle frontotemporal demans gibi genç yaşta görülen türlerde tanı süresinin daha da uzadığı belirtildi.
Bazı vakalarda ırksal farklılıklar da öne çıkıyor: İncelenen bir çalışmada siyahi hastaların, beyazlara kıyasla tanıya daha geç ulaştığı bulundu.
Erken Teşhis Neden Çok Kritik?
Demansın kesin bir tedavisi olmasa da erken teşhis:
- Hastaların daha erken dönemde tedavi ve destek hizmetlerine erişmesini sağlıyor.
- Hafif demans evresinde daha uzun süre kaliteli yaşam sürülmesine yardımcı oluyor.
- Ailelerin ve bakım verenlerin daha iyi hazırlık yapmasına imkân tanıyor.
Dr. Vasiliki Orgeta (UCL) şöyle diyor:
“Demansın zamanında teşhis edilmesi, küresel bir sorun olmaya devam ediyor. Erken tanıyı kolaylaştıracak özel sağlık stratejilerine acil ihtiyaç var.”
Çözüm İçin Neler Yapılabilir?
- Toplumda farkındalık kampanyaları: Belirtilerin yaşlılıkla karıştırılmasını önlemek ve stigma ile mücadele etmek.
- Hekim eğitimi: Aile hekimlerinden nörologlara kadar sağlık çalışanlarının erken işaretleri fark edebilmesi.
- Bellek kliniklerine yatırım: Daha fazla ve erişilebilir tanı merkezinin kurulması.
- Kültürel olarak uygun testler: Farklı topluluklarda daha adil ve doğru tanı için.
Kaynak: https://scitechdaily.com/dementia-often-mistaken-for-normal-aging-leading-to-years-of-delay/
