Gut, romatizma, dairesel saç kaybı veyahut iltihaplı bağırsak hastalıkları... Tüm bunlar hastalık ya da dış etkenlere bağlı olarak gelişmiyor. Ve bunlardan bağışıklık sistemimiz sorumlu. Savunma sistemimiz hatalı olarak kendi dokusuna antikorlar, özel uyarı ve protein maddeleriyle doğal olarak var olan savunmaya saldırıyor. Ana bileşenler, ASC zerrecikleri olarak isimlendirilen büyük kompleksler halinde toplanan proteinler.
Burada sorun şu: Normalde patojenlere karşı savunması ve bulaşık hücreleri öldürmesi beklenen bu ASC bileşenleri ayrıca kronik inflamasyonda ortaya çıkıyor ve hücre zarlarının yok edilmesini ve büyük miktarlarda inflamatuar habercilerin salınmasına yol açıyorlar. Bir süre sonra bir patlama yaşanıyor ve dokunun içeriği tamamen boşalıyor. Bu şekilde bağışıklık sistemi güçlü bir iltihap reaksiyonunu başlatıyor. Bu yüzden uzun bir süredir ASC bileşenlerinin, gut, artritit, romatizma hatta Alzheimer gibi hastalıklarda rolü olabileceği düşünülüyordu. Çünkü araştırmalar, ASC’nin beyinde, amiloid beta plaklarının oluşumunu tetiklediğini ve beyinde iltihaplanmaya yol açabileceğini göstermişti.
Araştırmacılar bu konuda çözüm getirebilecek bir gelişmeyi farelerde ve insana ait hücre kültürlerinde başarıyla test ettiler. Bunun için de hedefe uygun olarak ASC bileşenleriyle bağlanan antikor parçaları yani nanokorlardan yararlandılar. Normal antikorlardan farklı olarak bu nanokorlar, ASC moleküllerinin zor ulaşılabilir kısımlarına da girebilecek kadar küçükler. Ayrıca bu antikor parçalarının üretilmesi ve saklanması da kolay.
Son araştırmada nanokorlar romatizmalı ve gut benzeri hastalıklara sahip olan farelerde denendi. Nanokorlardan sonra kemirgenlerin iltihapları ve genel sağlık durumları önemli ölçüde iyileşti. Birkaç saat içinde iltihaba bağlı şişmeler ve ağrılar azaldı ve farelerde semptomlar ortadan kalktı. Ayrıca savunma hücrelerinin ve dokudaki iltihabı tetikleyen uyarı maddelerinin sayısı da azaldı. Araştırmacılar öte yandan hücre kültürlerindeki nanokorların, hücre ötesi ASC molekül bileşenlerinin oluşumunu ve çoğalmasını önlediğini gördüler. Tıpkı prionlar veya hatalı katlanmış amiloid proteinleri gibi ASC proteinleri de topaklanabiliyor. İşte bu birikimlerin nanokorlar tarafından engellendiği tespit edildi.
Nanokorlar sadece hücre ötesi ASC bileşenlerine saldırdıkları için de ASC proteinlerinin hücrelerdeki normal savunma işlevi devam ediyor ve bu da hastalık etkenlerinin savunulması için gerekli. Her ne kadar sonuçlar umut verici olsa da uzmanlar bu tür antikor parçalarının kronik iltihaplara karşı etkisi ve kullanım olanaklarının araştırılması gerektiğini belirtiyor.
Nilgün Özbaşaran Dede
