Bakalım araştırmalar saç boyası ile kanser arasında nasıl bir ilişki kuruyor.
Soru: Saçımı düzenli olarak boyuyorum, ama duyduğuma göre kalıcı boya kanser riskini artırıyormuş. Endişelenmeli miyim?
Bilim insanları, on yıllardır saç boyası ile kanser arasında bir bağlantı olup olmadığını inceliyor. Kesin bir sonuç elde edilmemiş de olsa, bağlantı olabileceğini düşündüren bazı çalışmalar mevcut.
Çalışmalar ne diyor?
Dr. David J. Goldberg (dermatolog, ABD), saç boyası ile ilgili yapılan araştırmaların odağının daha çok mesane kanserine ilişkin olduğunu söylüyor; özellikle de 1980'lerden önce yapılan kalıcı boyalara temas eden kuaförler arasında. Kuaförler ne kadar uzun süre çalışmış ve cilt ya da akciğer yoluyla boyaya maruz kalmışsa, mesane kanserine yakalanma riskleri de o kadar artmış görünüyor.
Fakat diğer araştırmalarda böyle bir artış gözlemlenmedi. Bunun nedeni de, üreticilerin 1970'lerden sonra daha az toksik formüller üretmeye başlaması olabilir.
Öte yandan, kalıcı saç boyasının meme kanseriyle bir ilişkisi var gibi duruyor, diyor Dr. Alexandra J. White (epidemiyolog, ABD). 2019 yılında 46 binin üzerinde kadınla yapılan bir çalışmaya göre, kalıcı saç boyasını sık kullananların (5-8 haftada bir), kullanmayanlara göre meme kanserine yakalanma riskleri %9 daha fazla.
“Ortalama olarak kadınların meme kanserine yakalanma olasılığı yaklaşık %13'tür. Dolayısıyla bu değerin %9 gibi bir artışı, yaşam boyu riskini de yaklaşık %14'e yükseltir” diye ekliyor.
Irka göre ayrıştırırsak, siyahi kadınlarda riskin önemli ölçüde daha yüksek olduğunu söyleyen Dr. White, saçlarını kalıcı boyayla sık boyayan siyahi kadınların meme kanserine yakalanma riskinde %60 artış görüldüğünü ve yaşam boyu riskin de neredeyse %21'e yükseldiğini belirtiyor.
Siyahi kadınlarda kalıcı saç boyası ile meme kanseri riski arasındaki bu bağlantı, diğer çalışmalarda da ortaya çıkmış. Bu ırk ve etnik farklılıklara neyin yol açtığı ise belirsiz. Bir ihtimal, siyahi kadınlar arasında popüler olan kimyasal saç düzleştiriciler, durulanmayan yağlar ve diğer saç bakım ürünlerinin oynadığı rol. Tabii, daha fazla araştırma yapılması gerekiyor.
Farklı türde boyalar
Dr. Goldberg'e göre, bulgular karışık olabilir, çünkü saç boyalarında kullanılan kimyasal bileşenler, ürünlere göre değişkenlik gösterebilir ve bunlar yıllar içinde geliştirilebilir. Bu da, tüm saç boyaları hakkında genelleme yapmayı imkansızlaştırıyor.
Tıbbi ilaçların aksine, saç ürünleri sıkı bir şekilde denetlenmiyor. Üreticiler, satış öncesinde ürünlerinin güvenli olduğunu kanıtlamak zorunda değil ve formülasyonları genelde tescilli olduğundan bunların içinde ne olduğu bilmek zor.
Ancak, hayli tutarlı bir bulgu mevcut: Zaman içinde, yıkandıkça akan yarı kalıcı ve geçici boyalar, saç gövdesinde kimyasal değişikliğe neden olan kalıcı boyalardan daha güvenli görünüyor.
Dr. White, özellikle hangi kimyasalların kanser riskini artırdığını bilmenin zor olduğu söylüyor. Ancak araştırmalar, kalıcı saç boyalarında bulunan aromatik aminlerin ve fenollerin kanserojen etkiye sahip olduğunu gösteriyor.
Peki, önlem olarak ne yapılabilir?
Bugüne dek yapılan hiçbir çalışmada, saç boyasının kansere neden olduğu kesin olarak kanıtlanmış değil. Dolayısıyla saçınızı boyamak ya da boyamamak tamamen size kalmış.
Gerçi, 'saç ne kadar çok boyanırsa, meme kanserine yakalanma riski o kadar artar' ifadesi kanıtlanmış değilse de, önlem olarak saçınızı daha seyrek boyayabilirsiniz.
Gebeyken, özellikle de ilk trimesterde, kalıcı saç boyası zaten kullanmayın. Boyanın içerdiği kanserojen kimyasalların, gelişmekte olan fetüsün kanser riskini uzun vadede artırabileceğine dair kesin bir bulgu olmamakla birlikte, bu kimyasalların, gelişimsel problem olasılıklarını artırabileceğine dair kanıtlar mevcut.
Evde boyuyorsanız: Koruyucu eldiven giyin, boyayı saçınızda gereğinden fazla bekletmeyin, saçınızı çok iyi durulayın ve bütün bu işlemler sırasında odayı iyice havalandırdığınızdan emin olun. Böylece, kimyasalların cilt ve akciğer yoluyla vücudunuza nüfuz etmesini minimuma indirmiş olursunuz.
Yarı kalıcı ve geçici boyalar gibi, daha nazik içerikli olanları tercih edebilirsiniz. Kına gibi bitkisel ürünler de oldukça güvenlidir.
Kaynak: https://www.nytimes.com/2024/01/24/well/hair-dye-health-cancer.html
