312. doğum gününde bir mucit olarak Benjamin Franklin

Öne Çıkanlar Toplum

Benjamin Franklin, 17 Ocak 1706 - 17 Nisan 1790

Yazar, teorisyen, politikacı, postacı, bilim insanı, müzisyen ve mucit… Bugün, ABD'nin kurucu babalarından biri olan Benjamin Franklin’in doğum günü.

Benjamin Franklin'in icatları, sayısız alanda sayısız probleme çözüm getirdi. Gelin yaratıcı icatlarıyla hayatımızı bugün dahi etkileyen Franklin’in buluşlarına bir göz atalım.


Yüzme paletleri

Benjamin Franklin, Boston’da Charles Nehri yakınında yaşayan küçük bir çocukken erken dönem el paletlerini geliştirdi. Bunu akıl ettiğinde henüz 11 yaşında olan Franklin, suyun içinde daha hızlı ilerlemeyi başardı.

Elektriksel Deneyler

Elektriği Benjamin Franklin keşfetmedi ama onun deneyleri elektriğin nasıl kullanılacağı konusunda birçok ilerleme sağladı. Batarya, şarj, kondansatör, iletken, artı-eksi uçlar ve bobin gibi birçok terimi ilk kez Franklin ortaya koydu. Franklin'in elektrik deneyleri sayesinde elektriğin depolanabileceği ve bir yerden bir yere iletilebileceği kanıtlandı. Bugün kullanılan birçok elektrikli aletin temelini oluşturan buluşları mümkün kıldı.

Paratoner

Elektrik yüklerinin artı ve eksi olarak belirlenip adlandırılmasını sağlayan Benjamin Franklin’di. Franklin, yaptığı çeşitli deneylerin sonucunda, her ikisi de eşit seviyede elektrik yüklü olan cisimlerin birbirini ittiğini, biri diğerinden daha fazla yüklü olan cisimlerin ise birbirlerini çektiğini ileri sürdü.

1752'de, fırtınalı bir havada uçurduğu bir uçurtma ile elektrik depolamada kullanılan bir leyden kavanozunu (en ilkel kondansatör) yüklemeyi başardı. Franklin'in bu deneyden elde ettiği pratik bilgiler paratonerin bulunmasına giden yolu açtı. Bu nedenle, aslında toprağa bağlı bir metal çubuktan ibaret olan paratonerin gerçek mucidi Franklin'dir.


Bifokal (Çift odaklı gözlük)

Bu gözlük, ilerleyen yaşlarda kişilerin yaşam konforunu azaltan çift gözlük kullanımını ortadan kaldırıyordu. Çünkü yakın ve uzak odaklı merceklerin beraber kullanımını mümkün kılıyordu.

Soba

 

Franklin, 1740’ta “Pennsylvania şöminesi” ya da “Franklin sobası” adı verilen bir düzenek geliştirdi. Bu düzenek, şöminelerden çıkan ısının, şöminenin ya da sobanın arkasından geçirilmesi ile, ısınan havadan daha iyi verim alınmasını sağlıyordu. Franklin bu yöntem ile, oturma odasını eskiden yaktığı odunun dörtte birini yakarak, iki kat daha çok ısıttığını söylüyordu.

 

 

Odometre (Kilometre sayacı)

Franklin’in postacılık yaptığı dönemde en büyük meraklarından biri de kat ettiği mesafeyi ölçmekti. İngiliz mucit Thomas Savery’nin 1698'de gemiler için geliştirdiği odometrenin, araçların tekerleklerine takılabilen bir versiyonunu geliştirdi.

Körfez akıntısının keşfi

Benjamin Franklin, 1768'de İngiltere'deyken Koloni Meclisinin ilginç bir şikayetine tanık oldu.

Neden Londra’dan New York’a yollanan kargolar, tam tersi istikamete göre birkaç hafta gecikiyordu?

Franklin, tecrübeli gemi kaptanlarıyla birlikte çalışarak bölgedeki balina davranışlarını, suyun sıcaklığın, yüzeye çıkan kabarcıkları, suyun rengindeki değişiklikleri ölçerek Körfez Akıntısını keşfetti ve bir haritasını çıkardı.

 

Cam armonika

18. yüzyıl İngiltere’sinde şarap kadehlerinden çıkan armonik seslerle yapılan müzik oldukça yaygındı. Kadehlerde bulunan farklı yoğunluktaki sıvılar, farklı tonda sesler oluşmasını sağlıyordu.

Franklin bu bakış açısı ile mekanik bir alet geliştirdi. Bu alet, 37 farklı cam halkanın birbirine geçirilmesiyle meydana gelmişti ve aletinin kontrolü bir ayak pedalıyla mümkün oluyordu. Müzisyen bir yandan ayağı ile kontrol ettiği aletin camlarına elleriyle ya da küçük tahta parçalarıyla vurarak sesi meydana getiriyordu.

Uzun kol (Long arm)

Franklin binlerce kitaba sahipti. Sahip olduğu evler, zeminden tavana kadar kitap rafları ile doluydu ve üst raflara ulaşmak için merdiven inip çıkmaktan helak oluyordu. Böylece aklına bir fikir geldi. Atölyesinde, ucuna iki mandal takılmış bir ahşap parça tasarladı.

"Uzun kol" adını verdiği aletin diğer ucundaki kabloyu çektiğinde mandallar kapanıyor ve istediği kitabı sıkıca tutuyordu. Bu aletin birçok farklı versiyonu yüzyıllarca farklı amaçlarla kullanıldı. Hatta basit protezlerin bile atası kabul edildi.