Keseli hayvanlar günümüzde güney yarımkürede yaşarlar. Kanguru, Koala ve Tasmanya canavarı Avustralya ve Tasmanya, keseli sıçangiller ise özellikle de Güney Amerika için tipiktir. Oysa Avrupa, Asya ve Afrika’da günümüzde keseli hayvan yoktur. Ancak fosil buluntulardan Tebeşir devrinde ve bu devirden sonra da Avrupa’da keseli hayvanların yaşadığı bilinmektedir (1).
Bilim insanları kuzey yarımküredeki keseli hayvanların fareden büyük olmadığını sanıyorlardı. Güney yarımküredeki üç metreye varan örneklere kıyasla, kuzeydeki kuzenler oldukça narindiler diye biliniyordu. Fakat paleontologların Antalya’nın kuzeybatısında buldukları bir fosil, kedi büyüklüğünde bir keseli hayvana ait.
Çok iyi korunagelen fosil neredeyse iskeletin tüm parçalarını ve kafatasının önemli bir kısmından oluşuyor. “Anatoliadelphys maasae” olarak isimlendirilen hayvan, tarihlendirmelere göre 43 milyon yıl önce yaşıyordu. Anatoliadelphys’ın gerçekten bir keseye sahip olup olmadığını, paleontologlar yumuşak dokuların bulunmaması nedeniyle kesin olarak bilemiyorlar. Ama dişlerin anatomisi ve kemikler Marsupialia, dolayısıyla da keseli hayvanlarla yakın akraba olduğunu gösteriyor. (2)
Üç ila dört kiloluk ağırlığıyla Anatoliadelphys, kuzey yarımkürenin bilinen en büyük keseli hayvanı diyor araştırmacılar. Bu ilkel keselinin çenesi ve dişleri çok kuvvetliydi ve çene yapısı etçil olduğunu açıklıyor. Böcek, salyangoz, kurbağa, kertenkele hatta küçük memeli gibi yakaladığı tüm hayvanları yiyordu diyor Salford Üniversitesi’nden Robin Beck. Hatta kuvvetli çenesi sayesinde kemikleri bile sorunsuz olarak parçalayabiliyordu.
Anlaşıldığı üzere Anatoliadelphys, erken Paleojen döneminde kuzey yarımküredeki keseli hayvanlara ait en ez bir soy çizgisinin, orta büyüklükteki veya hiper etçillerin nişini doldurduğunu göstermekte. Hayvanın bacaklarından ve ayaklarından, ilkel keselinin çok iyi bir tırmanıcı olduğu da görülüyor. Anatoliadelphys, kuzey yarımkürede yaşayan en büyük keseli hayvan olmanın dışında farklı bir yaşam biçimi sürüyor ve farklı besleniyordu. Fosil özellikle de Avrupa’da o tarihlerde çok sayıda yırtıcı memelinin yaşıyor olması nedeniyle ilginçtir.
Fakat paleontologlara göre Türkiye’nin bu bölgesi o zamanlar yani 43 milyon yıl önce henüz bir adaydı. Bu izole yaşam alanı da Anatoliadelphys’e yırtıcı memelilerden uzak ve güvenli bir hayat sunmuştur diyor araştırmacılar.
(1) The oldest modern therian mammal from Europe and its bearing on stem marsupial paleobiogeography, PNAS, 17.3.2009.
(2) Skeleton of an unusual, cat-sized marsupial relative (Metatheria: Marsupialiformes) from the middle Eocene (Lutetion: 44-43 million years ago) of Turkey, PNAS, 16.8.2017.
Bu yazı HBT'nin 75. sayısında yayınlanmıştır.
