Hayvanlar dünyasında gerçek tüyler ne zaman gelişti? Tüylere sahip olan ilk hayvanların kuşlar olmadığı uzun zamandır biliniyor. Dinozorların kendilerini ısıtan yumuşak hatta renkli tüyleri vardı. Hem iki ayak üzerinde yürüyen yırtıcı dinozorlara (Theropodlar) ve otçul kuş kalçalı dinozorlara (Ornithischia) ait fosil buluntularından bu anlaşılmıştı. Bununla birlikte tüylerin daha eskiye de uzanabileceği tartışılıyordu. Dinozorların doğrudan bir kardeş grubu olan Pterozorlarda da tüylerin varlığı üzerinde duruluyordu. Ancak bununla ilgili belirgin kalıntılar bulunamamıştı.
Belçika Kraliyet Doğa Bilimleri Enstitüsü’nde Aude Cincotta yönetiminde çalışan ekip Brezilya’da ortaya çıkarılan, 113 milyon yıllık Tupandactylus imperator pterozorunda bunun kanıtlarını buldular. Uçan dinozorun kanat açıklığı yaklaşık 5 metreydi ve en çarpıcı özelliği başındaki iki kemik mahmuzdan oluşan üçgen bir çıkıntı olmasıydı.. Bu fosil çıkıntıda paleontologlar çok sayıda tüyümsü, dallanmış yapılar fark ettiler. Ayrıntılı analizler sonucunda bu yapıların, bir tüyün klasik yapısına çok benzediği görüldü. Her yapıda uca doğru sivrilen bir sap var, bu sapın neredeyse baştan ucuna kadar kısa ve düz tüyler uzanıyor.
Araştırmacıların açıklamalarına göre bu yapı, modern kuşların III. evre tüy yapısına neredeyse tam olarak benziyor. Tüyler ortadaki saptan düzenli olarak uzanıyor. Bu da fosil yapıların gerçek tüylere ait olduklarını kanıtlıyor. Ayrıca bu en yeni pterozorlardaki potansiyel tüy örnekleriyle de örtüşüyor. Saptan uzanan tüylerin doğası, bu tüylerdeki çok sayıda farklı biçimlerdeki melanozomların varlığıyla destekleniyor. Bunlar, pigment melanini içeren ve şekillerine göre farklı renkler üretebilen granüler pigment hücreleridir.
Pterozor’un çarpıcı kafa çıkıntısının aynı zamanda renkli oluşu da dikkat çekerek rakipler için görsel bir sinyal görevini görmüş olabilir. Paleontologlara göre, Tupandactylus imperator fosili, pterozorların da gerçek ve muhtemelen renkli tüylere sahip olduğunu kanıtlıyor. Bununla birlikte pterozorların ve dinozorların tüylerini bağımsız olarak mı evrimleştirdiği yoksa bu yapıların her iki grubun ortak atasından mı türediği sorusunun yanıtı hala açıklanamamıştı. Araştırmacılar bu sorunun yanıtını bulabilmek için ek bir soyağacı analizi gerçekleştirdiler. Bu analiz yüzde 84’lük bir olasılıkla, ipliksi ve püsküllü öncü tüyler gibi en azından basit tüy türlerinin olasılıkla her iki dinozor grubunun ortak atasına uzandığını gösteriyor. Giderek artan karmaşık yapılar, hem pterozorlarda hem de theropod dinozorlarında paralel olarak gelişmiş. Bu sonuçlara göre tüylerin geçmişi çok daha eskileri gidiyor: dinozorların ve pterozorların ataları, ilk tüylere yaklaşık 250 milyon yıl önce Triyas’ın başlarında sahip olmuş olabilirler.
Nilgün Özbaşaran Dede
