İnsanların atası bir cüce miydi?

Öne Çıkanlar Yaşam Bilimleri
İnsanların atası bir cüce miydi?

İnsansılar (Hominoidea) günümüzde gibongiller ve insansı maymunları (Homo sapiens’de dahil) içeren bir üst familyadır ve 25 milyon yıl kadar önce eski dünya maymunlarına giden soy çizgisinden ayrılmışlardır. Aşağı yukarı 17 milyon yıl önce de insansılar grubundan gibongiller ayrıldı, bunları orangutanlar ve daha sonraysa goriller takip etti. Son olarak da 7 milyon yıl kadar önce şempanze ve insanın soy çizgisi ayrıldı.

Araştırmacılar kemik kalıntılarından soyları tükenmiş maymun ve insan türleri hakkında çok sayıda bilgiye sahipler ama bunların soyağaçları karmaşık olduğu kadar boşluklarla da doludur. Belli başlı ataların nasıl göründükleri ne şekilde yaşadıklarıyla ilgili bilgiler dolaylı yollardan elde edilir. Özellikle de insansıların son ortak atası gizemlidir. Amerikalı ve Alman araştırmacılar William Jungers ve Mark Grabowski, bilinmeyen bu türün büyüklüğünü, akrabalık ilişkilerini ve yaşam biçimlerini belirleyebilmek için insanın soy çizgisi içindeki ve ondan önceki beden kütlesinin evrimini yeniden tasarladılar.

Araştırmanın temeli, hala yaşamakta olan ve soyları tükenmiş insan, insansı maymun ve diğer primat türlerinin ortalama ve tahmini beden kütlelerinin yeni bir karşılaştırmalı yöntemle incelenmesine dayanıyor. Halihazırdaki tahminlere göre insansı maymunların ve insanların son ortak atasının bir şempanze büyüklüğünde olduğu ve bir dizi şempanze büyüklüğündeki atanın en eski insansı maymun atasına kadar uzanmaktadır.


Son çalışmalarında beden ağırlığına odaklanan araştırmacılar şu sonuca vardı: İnsansı maymunların son ortak atası daha çok bir gibon büyüklüğünde ve beş kilo ağırlığında olmalıydı. Beden ağırlığı, bedenin görünüşü ve yaşam biçiminden, enerji ihtiyacı, beslenme ve davranışlara kadar önemli bir rol oynuyor. Araştırma çerçevesinde bazı fosiller ve günümüzde Güney Amerika, Afrika, Avrupa ve Asya’da yaşayan maymun türleri ve insanlar karşılaştırıldı. Analiz sonuçlarına göre insansı maymunların ve insanların son ortak atası, en çok da gibongillerin beden büyüklüğüne uyan koşullarda yaşıyordu.

Eğer bu doğruysa günümüzde yaşayan gibongiller sıkça tahmin edildiği gibi cüceleşme sonucunda oluşmadı. Ve bu kadar küçük beden boyuyla ortaya çıkış, insansı maymunun bilinen evrim modellerini de kuşkuya düşürebilir diyor araştırmacılar.

Mesela ilk insansıların dalların üzerinde yürüyemeyecek kadar ağır olmaları nedeniyle, dallara asılarak hareket etmeyi geliştirdikleri var sayılıyordu. Son araştırmayı gerçekleştirilenler diyor ki, insansılar belki de ilk önce dallara asılarak hareket ediyordu ve beden bundan bağımsız olarak büyüdü. Bir olasılıkla diğer maymun türleriyle meyveler için mücadele ediliyordu ve bu rekabet de beden kütlesinin artmasına yol açmış olabilir.

Derleyen: Nilgün Özbaşaran Dede

Kaynak

Bu yazı HBT'nin 83. sayısında yayınlanmıştır.