Sperma ve yumurta hücresi kullanmadan yapay embriyo üretildi

Öne Çıkanlar Yaşam Bilimleri
Sperma ve yumurta hücresi kullanmadan yapay embriyo üretildi

İsrailli araştırmacılar kök hücrelerden oluşan organlı fare embriyolarını, bir biyolojik reaktörde üretmeye başardılar. Planda benzer bir uygulama insan embriyoları için de var.

İsrailli kök hücre biyoloğu Jacop Hanna,  sperma ve yumurta hücresi olmadan sadece kök hücrelerden yapay fare embriyoları üretti. Ayrıca embriyolar dişi farede değil yeni tür bir biyolojik reaktörde olgunlaştırıldı. Yapay embriyoların anatomileri doğal embriyolarla aynı ve çok sayıda organa sahip: Bağırsakları, beynin en erken evresi hatta atan bir kalbi bile var.

Bununla birlikte yapay embriyo, gerçek embriyonun tüm özelliklerine sahip değil ve canlı hayvana gelişecek potansiyeli de yok. Yapay embriyo dişi farenin rahmine aktarıldıktan sonra da herhangi bir gelişme olmadı. Hanna, Cell  dergisinde yayımlanan bu çığır açan çalışmanın, erken embriyo gelişiminin ve doğal embriyolardaki organ ve dokuların oluşmasının daha iyi anlaşılmasına yardımcı olacağını söylüyor. Bu şekilde erken embriyo evresindeki gelişim bozukluklarının önlenebileceği de düşünülüyor. Araştırmacılar öte yandan gelişmenin hayvan deneylerinin sayısını azaltabileceğini ve sonuçta insanlarda transplantasyon için yeni hücre ve doku kaynaklarının önünü açabileceğini umuyorlar.


Hanna’nın ekibi geçen yıl, doğal fare embriyolarının 11 gün boyunca rahim dışında büyüyebileceği yapay bir mekanik rahmi tanıtmıştı. Bu 20 günlük doğal taşıma süresine denk geliyor. Son araştırmada da fare kök hücrelerini bir hafta büyütmek için aynı mekanizma kullanıldı. Hanna ve ekibi tarafından geliştirilen yeni yöntemin en dikkat çekici tarafı, embriyoyu çevreleyen plasenta ve yolk kesesi de dahil olmak üzere, yalnızca embriyonik kök hücrelerden tamamen yapay embriyoların üretilebilmesi. Diğer hücreler ise herhangi bir müdahale olmaksızın organ ve dokulara dönüştü. Başarı oranı göreceli olarak düşük: Embriyonik kök hücrelerinin sadece yüzde 0,5’i, küçük kürecikler olarak bir araya geldikten sonra bunlardan doku ve organlar büyüdü. ‘Doğal embriyolarla karşılaştırıldığında bu yapay embriyolar yapı ve genetik hücre profili açısından yüzde 95 oranında özdeşti’ diyor araştırmacılar.

Sonuç olarak embriyoidler, sekizinci günde, atmakta olan bir kalp, belirgin bir baş ve kuyruk uçları, iskelet kası haline gelen segmentler, gelişen bir beyin, omurilik ve diğer organlarla, 8,5 günlük doğal embriyolara gelişim açısından benziyor. Araştırmacılar 40.000 embriyonik hücredeki genetik etkinliği ölçerek, bekledikleri hücre tiplerini doğru yerlerde buldular. Fakat bilinmeyen nedenlerden ötürü yapay embriyoların gelişimi 8. günde durdu. Hanna ve ekibi bu engeli de aşabilmeyi umuyorlar. Hanna çalışmasını yapay fare embriyolarıyla bitirmek istemiyor, amacı yapay insan embriyosu üreterek tıbbi çalışmalar için doku ve hücreler kazandırmak. Bunun için de Renewal Bio isimli bir şirket kurdu. Bu çalışma İsrail ve daha birçok ülkede yasal.

Nilgün Özbaşaran Dede

Kaynak