P. Dilara Çolak

Bilimin nesnelliği şüpheli mi?

Bilimsel bilgi en temelde madde/evrenin varolduğu, düzenli olduğu ve düzeni oluşturan ilkelerin açıklanabileceği ön kabullerine dayanan insan aklının ürünleridir. Haliyle bilgi açıklamaya çalıştığı doğal durumdan farklı olarak insan tarafından kurulan ve yeniden doğaya projekte edilen bir şeydir. Buna karşın bilim söz konusu olduğunda bizler genellikle insanı denklemden çıkartarak bilim, nesnellik...

Yapay zekâ günlerce felsefe yaptı!

Geçtiğimiz günlerde Elon Musk’ın kurucularından biri olduğu OPENAI’ın adlı firmanın ürettiği GPT-3 model bir yapay zeka Reddit adlı forumda “Thegentlemetre” kullanıcı adıyla günlerce felsefe yaptı ve kimse onun bot hesap olduğunu farketmedi. Ölümden daha çok korktuğunuz şey nedir sorusuna verdiği yanıt ise oldukça etkileyici idi: “Beni ölümden daha çok korkutan şeylere gelince, hiçbir şeyin beni g...

2300 yıllık yaşam rehberi

Post-modern, post-truth ifadelerini sıkça duyduğumuz, hakikat ve gerçeğin ötesinde yaşadığımız bu çağda bireysel hayatlarımıza bize kılavuzluk etmesi umuduyla bazı Antik felsefe okulları yeniden belirgin hale gelmeye başladı. Bunlardan en önemlisi Stoacılık. Güney Afrika Cumhuriyeti’nin ilk siyahi devlet başkanı Nelson Mandela’dan, Amerika Birleşik Devleti’nin 26. Başkanı Theodore Roosevelt’e, Har...

Sanat ne işe yarar?

Felsefenin ontoloji, siyaset, mantık gibi şanlı kolları varken neden estetik ve sanatla ilgilendiğim soruluyor genelde. Sanıyorum çoğu insan sanatla ilgilenmenin zengin hobisinden öte bir şey olmadığını düşünüyor. Öyle ya iyi bir resim ya da heykel ancak ev dekore edebilir. Her ne kadar geleneksel anlamda bir sanatçı olmasam da sanat deneyimini önemseyen, sanat üzerine düşünen bir izleyiciyim. Bur...

Popüler kültür akademiye karşı: “Kamusal felsefe”

Son yıllarda felsefe literatüründe, popüler bilim veya popüler tarih terimlerine denk geldiği söylenebilecek yeni bir alt eğilim doğdu, “public philosophy.” Ne olduğunu tek kelimeyle tam olarak tercüme etmek zor. Özetle, kitle iletişim aracılarını kullanarak kamusal alanda popüler konular üzerine gündelik bir dil ile yapılan felsefe olduğu söylenebilir —yani akademik felsefenin tam aksi. “Simpsonl...

“Felsefe öldü” mü?

2011 yılında düzenlenen Zeitgeist adlı konferansta Stephan Hawking, ‘tanrı öldü’ söylemiyle batı felsefe tarihindeki kırılma noktalarından biri olan Nietzsche’ye işaret eder bir biçimde felsefenin öldüğünü ilan etti. Hawking’e göre önce metafiziğin nesnesi tanrı, sonrasında ise metafiziğin kendisi olan felsefe ölmüştü. Yüzyıllardır felsefenin kendisine soru konusu edindiği konuları çözümleme konus...

32.000 senelik mesaj bize ne söylüyor?

Son yıllarda Türkiye’de sanat ve kültür tarihine karşı istikrarla sürdürülen bir savaş var. Bir tarihi eserin tarihselliğinin ne anlama geldiğinin ya da bizim için gerçek değerinin ne olduğu konusu üzerine yeterince konuşulmadığını düşünüyorum. “Kültür, (sanatı da kapsar bir biçimde) doğanın yarattıklarına karşılık, insanoğlunun yarattığı her şeydir.” der Karl Marx. İnsan, bir beden olarak doğanın...

Neden tarihte hiç kadın filozof yok?

Felsefe hakkında bilgi edinmek isterseniz açarsınız bir tane felsefe tarihi kitabı ama bir bakarsınız ki hepsi erkek, sanki felsefe yalnızca erkeklerin işidir. Tarihte neden kadın filozof, büyük sanatçı, bilim insanı yok sorusunun yanıtı aslında basittir. Düşünce tarihinin erkek egemen olmasının gösterdiği şey karşı cinsin bu konudaki yeteneksizliği değil, iki cinsiyete eşit şartların sunulmadığıd...

Hepimiz “gerçekten” aynı gemide miyiz?

Günümüzün popüler filozoflarından Slavoj Zizek, Koronavirüs pandemisine ilişkin olarak 27 Şubat’ta yayınladığı yazısında “Acı Gerçek, Felakete İhtiyacımız Var!” diyordu. Yazıda pandeminin beklenmedik ve bir o kadar korkutucu etkilerini kabullendikten sonra faydalı olma potansiyeli taşıyan yan etkilerinden korkmamamız gerektiğini söylüyordu. Bu faydalı yan etkiler ekonomik ve entelektüel olarak iki...