P. Dilara Çolak
Hepimiz gerçekten aynı gemide miyiz?
Günümüzün popüler filozoflarındanSlavoj Zizek, Koronavirüs pandemisine ilişkin olarak 27 Şubat’ta yayınladığı yazısında “Acı Gerçek, Felakete İhtiyacımız Var!” diyordu. Yazıda pandeminin beklenmedik ve bir o kadar korkutucu etkilerini kabullendikten sonra faydalı olma potansiyeli taşıyan yan etkilerinden korkmamamız gerektiğini söylüyordu. Bu faydalı yan etkiler ekonomik ve entelektüel olarak iki ...
Descartes’in fısıltısı: Bir yolculuk projesi
Felsefe, bilim, sanat gibi entelektüel etkinliklerin iki temel dürtüye dayanması gerektiğini söyleriz; şüphe ve merak. Bu yüzden “İnsan, hayatında en azından bir kez, bildiği her şeyden şüphe etmeli...” diye yazar Rene Descartes başyapıtı Meditasyonlar’da. Geçtiğimiz sene Descartes’in bu fısıltısı göz ardı edemeyeceğim bir raddeye ulaştı. Bugüne dek sürekli tuğlalar eklemek suretiyle geliştirmekte...
“Metafizik” sandığınız şey olmayabilir
Ara sıra televizyon programları veya haberlerde felsefi kavramların farklı biçimlerde kullanımına şahit oluyoruz. Bu kullanım kimi zaman tamamen yanlış oluyor, kimi zaman ise özellikle metafizik kavramında olduğu gibi, kelimenin halk dilindeki anlamı ile felsefi anlamı birbirinden farklı olduğu için ortaya komik sonuçlar çıkıyor. Geçtiğimiz aylarda Beyaz Tv’deki bir programda kendisini metafizik o...
Doğa-kültür ikileminde aktivizm
Geçtiğimiz ayın en yankı uyandıran olaylarından biri Birleşik Krallık merkezli iklim aktivistleri gruplarından biri olan Just Stop Oil hareketinin Londra’daki National Gallery’de yer alan Van Gogh’un Ayçiçekleri resmine çorba fırlatmasıydı. Tepki ve tartışmalar çığ gibi büyürken sonrasında Monet ve Vermeer’in birer eseri de resmi de bu eylemden nasibini aldı. Dünya ve yaşamı korumayı amaçlayan ken...
“İnsan özgürlüğe mahkum, çünkü yaratılmadı.”
Bazen insanlar bana “Yaratıcı bir tanrıya inanmıyorsan, yaşamın bir anlamı olamaz. O halde felsefe yaparak neyi arıyorsun?” diye soruyor. Yaratıcı bir tanrı ve belirli bir kozmik plan yoksa, yaşamın nedeni veya mutlak bir anlamı olmayabilir doğru. Ama henüz kısa olan yaşam tecrübemde öğrendiğim bir şey var, aynı şeylere bakıyor ve aynı şeyleri görmüyoruz. Şeyler hakkındaki yargılarımız o şeyin ken...
Yaratılıştaki çatlak
1997 yapımı bir film var, Gattaca. Hikayeye göre 21.yüzyılda aşırı ilerleyen genetik mühendisliği sonucunda süper insan nesilleri yaratmak öylesine iyi sonuçlar vererek yaygınlaşmış ki, gen düzenlemesi ile tasarlanmayan “inanç çocukları” görece azınlıktır. Genetiği düzenlenmiş süper insanlar kadar yetenekli ve güçlü olmadıkları için toplumsal yaşamda ayrımcılığa uğruyorlar. Hatta pek çoğu varoluşs...
Neden felsefe tarihi okumalıyız?
Türkiye’deki bir tarikat liderini eleştirdiğim tweetlerimin altına bir kişi "filozoflara tapanlar, onları eleştirmeyenler x hocaya y z diyor" şeklinde bir savunu yapmıştı. Hakikaten filozoflara adeta bir peygamber, şeyh gibi tapındığımızı sananlar var. Oysa gerekirse favori filozofum Spinoza’yı bile yerden yere vurarak eleştiririz. Filozoflar bütün yaşamlarını, öğretilerini doğrudan kabul edip ezb...
Evrim teorisi felsefeyi nasıl değiştirdi?
Bu köşede bilim ve felsefe arasındaki ilişkiye odaklanıyorum. Fakat bu defa meseleyi biraz farklı bir açıdan ele alacağım. Felsefenin bilime olan pozitif etkilerinden ziyade bilimsel teorilerin 2500 senedir süren metafizik tartışmalarda nasıl dönüştürücü ve hatta kanıtlayıcı bir etkisi olduğunu evrim teorisi örneğinden yola çıkarak düşüneceğim. Nörofelsefe adlı çağdaş ekolün önemli temsilcilerinde...
Yaşam 3.0: Yapay zeka çağında insan olmak
Geçtiğimiz günlerde Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde fizik profesörü ve yapay zekâ araştırmacısı Max Tegmark’ın Yaşam 3.0 adlı kitabını okudum. Detaylara girerek bir takım soru(n)lara yönelmeden önce, kitabın adından başlamak gerekiyor sanırım. Yaşam 3.0 nedir? Tegmark’a göre 13,8 milyar senelik evrenimizde yaşamın başladığı tahmin edilen son 4 milyar yıl içerisinde yaşamın üç farklı evresi g...