Prof. Dr. Celal Şengör ve Prof. Dr. Sinan Özeren Silivri açıklarındaki depremin İstanbul’da beklenen büyük depremi öne çekebileceği görüşündeler. 7 üzeri büyüklükte bir depremin bir yılda gerçekleşme olasılığı yüzde 2,5.
“Depreme nerede yakalandın Celal” diye sordum. “Anadoluhisarı’nda evimde.. Sinan ile kahve içiyorduk” deyince ikisini bir arada yakaladığıma sevindim. Depreme 80 km uzaklıkta olmalarına rağmen çok sallandıklarını belirtti Celal. Neyse ki kahveleri dökmemişler. Ülkemizin en iyilerinden ikisini bir arada bulduğuma sevindim. Epey de tartışmışlardır aralarında dedim. Habertürk’e gidecekler. Epey ayrıntılı sorularıma aldığım yanıtları notlar halinde paylaşıyorum.
-Deprem, Avcılar ile Silivri arasında şimdiye kadar deprem kaydedilmemiş bir fay üzerinde oldu. Bu fay, Marmara’yı Körfezden Adalar önünden geçerek batıya doğru uzanan 140 km kadar uzunluğundaki ana fay ile tabii ki ilişkili..
-Bu ana fay ya tek parça ya da iki parça olarak kırılacak. Büyük fayda Marmara’nın ortasında bir sıkışma-kilitlenme var. Bu nedenle kırılıp enerjisini boşaltamıyor. İki parça olarak kırılma olasılığı da bu sıkışma nedeniyle... Bu ana fayın çevresinde çok sayıda irili ufaklı faylar var. Marmara’daki küçük depremlere bunlar yol açıyor.
-6 büyüklüğündeki son depremin Marmara’daki büyük fayın Çanakkale’den doğuya yani Silivri’ye doğru gelen parçasının uç noktasındaki bir kolunda gerçekleştiği düşünülüyor. Ve geçen haftaki deprem de hemen hemen aynı yerde oluyor.
-Kırılan fayın uzunluğu hakkında kesin bir şey söyleyemiyorlar henüz, çözümlenmesi gerek. Fakat depremin büyüklüğünden yola çıkarak 10-15 kilometre tahmin edilebilir.
En önemlisi: Bu deprem beklenen büyük depremin etkisini azaltır mı, hayır, çünkü ana fay ortada duruyor. Peki büyük deprem için şöyle bir öngörü var: 30 yıl içinde kırılma olasılığı yüzde 65. Bu hesaba göre 7 üzeri büyüklükte bir depremin bir yılda oluşma olasılığı yüzde 2,5. Bu hesaba göre, Silivri açıklarındaki deprem büyük depremin zaman olasılığı üzerinde etki yapmış mıdır? Sinan Özeren soruma, “Evet büyük olasılıkla.. Büyük İstanbul depremini daha öne almıştır” yanıtını veriyor.
Büyük fayın üzerinde biriken enerji çok büyük. Kırılırsa, 4 metrelik bir atım gerçekleşir. Bu da depremin 7,3 ve üzeri bir deprem üreteceği anlamına gelir. Eğer fay iki parça halinde kırılırsa, her ikisinin de büyüklükleri 7’nin altında olmaz, üzerinde olur.
İstanbul büyük tehlike içinde. Her yıl yüzde 2,5 büyük deprem tehlikesi altında yaşıyoruz. Bu çok korkutucu. Hem bilimsel araştırmalara fon ayrılmalı hem de çok acil alınabilecek tüm önlemler alınmaya başlanmalı.
Orhan Bursalı
*Bu yazı 27.09.2019 tarihli Cumhuriyet gazetesinde yayınlandı.