İyi eğitilmiş, insanın yaşama hakkına saygılı ve davranışları çağdaş uluslararası kriterlere yakın olan vatandaş çağdaştır. Fakat sadece Türkiye’de değil, dünyanın bütün ülkelerinde insanın insana saygısı azaldı. Cinayetler arttı.
Bu yazıda Türkiye’de inşaatlarda çeşitli nedenle ölenlerin acısına katılırken, bu durumu tesadüf olarak kabul edenlerin tavrının çağdaş ve insancıl olmadığını, bunu bilgisizlik ve insan yaşamına değer vermemekten kaynaklandığını vurgulamak gerek.
Kuşkusuz bu eline silahı alıp doğrudan öldürmekten daha açık. Fakat bunun arkasında sokaktaki insanların hiç bir zaman anlamayacakları karmaşık olaylar var. Kısaca bu hikayede, büyük inşaat teknolojisinin, müteahhitler ve onların uzmanları tarafından, gereken şekilde kullanılmadığı söylenebilir. Avrupa’nın tümünde Türkiye’deki müteahhit sayısının üçte biri kadar müteahhit varmış. Yapı teknolojisinde müteahhit sayısı ile başa geçtiğimize göre başka sanayi dallarında harekete geçebiliriz.
Şimdi sıra sanayide uzman ve mühendislerini yetiştirmeye geldi.
Paraya köle olmayın
Otomobili, cep telefonu olan herkes kendini çağdaş sanıyorsa, duvarların altında 17 kişiyi bıraktığı zaman kendisini kont ya da büyük bir prens sayabilir.
Mevlana kitabının ilk sayfasında “Paraya köle olmayın!” der. Fakat bu kapitalist dünyada prens unvanı yok. Mal mülk unvanı yok. Onun yerine ne kadar insanın parasına ortak olduğun var. Amerika’da patronun geliri işçinin 350 katına ulaşıyormuş. Bizde bunun ne kadar olduğunu öğrenmek olanaksız. Çünkü kontlar ve prensler vergilerini hesaplayamıyorlar.
Türkiye’de 140 000, bütün Avrupa’da sadece 40 000 müteahhit varmış (Guardian). Hesap yapabilenler burada başka hesaplar da yapabilir. Bizim paylaştığımız dünyada komünist yok! Birisi çıkıp “sanayiniz ne durumda?” sorsa, ona, övünerek, “Avrupa’dan 4 kat fazla müteahhidimiz var!” denebilir mi? Peki böyle söylesek bu ne anlama gelir? Avrupa’dan dört kat fazla inşaat yapıyoruz. Ya da müteahhit başına 4 kat az inşaat.. Hesabı yapıp gerçeği bulun.
Yeni İpek Yolu
Sevgili Okurlar,
Yukarıda vurguladıklarım Türkiye’deki inşaatlarda herkesin bildiği gerçekler. Çin’in adam başına geliri Türkiye kadardı. Fakat nüfusu çok olduğu için Türkiye’nin 20 kat fazla ulusal geliri var.
Şu an yaptıkları proje ise çok enteresan. Adı ‘Yeni İpek Yolu.’ Bu proje 65 ülkeye hizmet edecek. Çin’den başlayıp Afrika’ya kadar uzanıyor. Böyle bir proje hayal etmek bile, çok büyük bir atılım ve zekâ kapasitesi ister. Bu projenin en ilginç tarafı ilk parasal ödemenin Çin tarafından yapılması. Katılan devletlere Çin o krediyi vermiş olacak. Her devlet kendi işçilerini kullanacak. Sonra aldıkları krediyi Çin'e ödeyecekler. Bu projeye benzer daha küçük bir teşebbüs bile bizim başarılı olarak yapabileceğimiz bir boyutta değil.
Çin devleti dünyanın en güçlü idari mekanizmalarından birine sahip. Dünya eğitiminde dünya listesinin başlarında. Eğitimin içinde sanat da var. Bir iki yıl önce yılda 50 milyon piyano öğrencisi vardı. Çinin en az 1500 yıllık sanat tarihi var.
İkinci Dünya Savaşı sonunda 1.2 milyar nüfusu olan dev bir ülkeydi. Savaşın kalıntıları ile fakir ve henüz toparlanamamış bir ülkeydi. Bugün dünyanın en büyük üreticisi oldu. Bizim şanlı tarihimiz bu durumumuzu açıklıyor mu?
Türkiye ve Çin
Sevgili okurlar,
Toplumun bilgisel birikimi, disiplini, çağdaş dünyadan haberi olması, uygar dünyanın parçası olduğunu kabul etmesi ve sanayileşmeyi gerçekten düşünsel ve ekonomik bütün olanakları ile kullanması çok önemli. Bu yazdıklarım dünyada yıllardır söylenen, bilinen şeyler.
Peki, Yunanistan, İsrail ve Güney Kore’nin gelirleri ve sanayileri neden bizden çok ileri? Öteden beri birbirimizi suçluyoruz. 80 milyonluk bir kütle, kişilerin suçları ile bu hale gelmez.
Onların karşısında, normal bir toplumda başka düşünceler gelişir. Marksist teorideki model ile Osmanlı toplumunun yapısı farklıdır. Osmanlıdaki toplum yapısı Avrupa’ya benzemez. İşçi sınıfı gelişmemiştir. Toplumun onda dokuzu okuma yazmayı bilmeyen köylüdür. Bizde proleter sınıf oluşmamıştır.
Dünya politikasında en ilginç değişiklik Çin’de oluşuyor. Çin artık kapitalist Amerika ile ortak.
Doğan Kuban
Doğan Kuban'ın anısına saygıyla. Bu yazı HBT'nin 153. sayısında yayınlanmıştır.