“Yerli ve milli” araba önerisini ortaya atan Cumhurbaşkanı oldu. Üzerinde çok konuşuldu, tartışıldı, eleştirildi, sıfırdan yeni bir araba ortaya çıkarmak en az 10 yıl alır dendi, bu konuda yazılar yazıldı. Ama teknolojinin, bilginin, uzmanlığın bu kadar yaygın ve bol olduğu bir çağda, şüphesiz para varsa, bunları bir araya getirip hızla yeni bir araba üretilebilirdi ve adı tescillenmiş olan Togg da bunun kanıtı oldu: An çok beş yıl!
Tartışma bitti, çünkü Togg, 2022 sonu seri üretime başlayacak. Togg’un ilk basın tanıtımında CEO Gürcan Karakaş’ı dinledik, üstelik patronlar da toplantıda boy gösterdiler. Ocakta da ilk arabalar piyasada olacak, plan programları öyle en azından...
Araba 2030’a kadar beş farklı versiyonda üretilmiş olacak, hepsi elektrikli, ilki ise C segmentinde bir SUV. Tasarım, üzerinde yapılan çok sayıda kamuoyu araştırması sonucu kararlaştırılmış. Türkiye’de gelişmiş biri oto sanayisi var, bu biliniyor, Karsan dışında hepsi tanınmış yabancı markalar ve ortaklıklarla üretiliyor. Garantili satış! Karsan da elektrikli üretiyor ama daha çok fason, kendi akıllı otobüsleri var.
YERLİLİK NEDİR?
Togg ile ilk kez bu kadar büyük organizasyonla sıfırdan bir yerli otomobil markası ve sermayesiyle hayata geçiriliyor.
Yerli ve milli! Sermaye belirliyor her şeyi. Çağımızda tamamen büyük bir yerli bir ürün hemen hemen yok. Bugünün iş, işbölümü dünyasında uzmanlaşmış üretimler var, işbirlikleri kuruyorsun ya da ihtiyacını satın alıyorsun.
Yerlilikte önemli olan, sermaye ve üretim sürecini bütünüyle yönetiyor olmanız.
Togg böyle. Karakaş, “Yerlilik oranı yüzde 51” dedi, bu orana da satın almaları yüzde 75 ülke içinden gerçekleştirerek yakalamışlar ve kısa sürede bunu yüzde 70’lere doğru çıkaracaklar.
Togg, kendi üretim ekosistemini yaratıyor. Bu, çok önemli. Togg, ihtiyaçlarını bu ülkenin beyin gücüyle daha çok karşılayacak demektir. Artık otomobil, salt bir otomobil değil diyor Karakaş. Cep telefonlarının gelişiminden örnek vererek otomobil de aynı zamanda bir haberleşme ağına dönüşüyor. En azından Togg, farklılık yaratmak için bu yola girdi. Kendilerini “teknoloji üssü- merkezi” olarak nitelendiriyor. Akıllı eve ve cihazlara da kumanda edebilecek yeteneği kazandırıyorlar Togg’a.
DIŞ PAZAR ÖNEMLİ
694 çalışanın 469’u mühendis ve bunların da yüzde 39’u doktoralı veya yüksek lisanslı. Yüzde 25’i kadın. Yurtdışında Togg için çalışan 250 mühendis var. Dışarıdan 27 kişi gelmiş. Bir otomobili salt iç pazar kurtarır mı? Zor, tabii ki dış pazar önemli. Ocakta yapılacak Las Vegas CES tüketici fuarına Togg’u gönderdiler, Karakaş “Dünyaya kullanıcı odaklı, akıllı, empatik, bağlantılı, otonom, paylaşımlı ve elektrikli özelliklerimizi anlatacağız” diyor.
Otomobil, artık yapay zekâ dahil her türlü akıllı teknolojilerin içine girdiği bir araca dönüşüyor. Karakaş ve arkadaşları, Togg ile ileriye tüm bu alandaki gelişmelere bakıyor. Togg’un en önemli rekabet şansı, dış piyasada, bu alanda tüm teknolojik gelişmeleri arabaya katmak olacak. Artık otomobil bildiğimiz bir mekanik oto olmaktan çıkıyor. “Eskiden şanzıman ve motor en önemli aksamlarıydı ve bunun ustaları yükselirlerdi, şimdi ise elektrikli motor ve elektronik-yazılım- yapay zekâ arabayı üretiyor” diyor Karakaş.
Togg, bir Çin-Amerikan şirketiyle (Farasis energy) kurduğu ortaklıkla (Siro Silk Rogad) ülkede batarya üretimine de başlıyor. Önemli. Bu batarya hücresi, modülü ve paketi üretilmesi demek. Tabii, tüm bunlara paralel, ilk dolulukta 500 km yol alacak Togg için şarj istasyonları da paralel gelişiyor.
Peki, fabrika: Gemlikte, hızla tamamlanıyor. Biten bölümlerine, 250 robottan bazıları yerleştirilmiş.
PATRONLAR KARIŞMIYOR, İZLİYOR
Togg markasının arkasındaki işadamları TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, Zorlu Başkanı Nazif Zorlu, Turkcell Finanstan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Osman Yılmaz, Anadolu Holding Başkanı Tuncay Özilhan, Tosyalı Başkanı Fuat Tosyalı’nın da toplantıya katılması ilginçti. 15 yıl şirketten kâr payı almayı düşünmüyorlar. Kazanırlarsa yatırıma gidecek. Bu projenin gerçekleşmesi esas bize mutluluk verecek olan, diyor hepsi, düşünce birliği içinde.
İşi tamamen profesyonellere bırakmışlar tabii ki. Ülkeye ileri teknolojiler kazandıracak bir yatırım. Yüksek teknolojinin ihracattaki payının çok düşük, yüzde 3 olduğu ülkemizde, bu alanda ülkeye etkinlik kazandırması beklentisiyle.
Orhan Bursalı
Bu yazı 30.12.2021 tarihli Cumhuriyet gazetesinde yayınlandı.