Kendinize, “Belli aralıklarla evde bir şey unutuyorum, yoksa demans mıyım?” diye soruyorsanız bu yazı içinizi ferahlatabilir. Veyahut “Benim hiçbir şeyim yok” diyorsanız, sizin için tehlike çanlarının çaldığını gösteren bazı belirtilere sahip olabilirsiniz.
Demans genel olarak 65 yaşın üstündeki insanları etkiliyor. Ancak daha erken başlayan vakalara ve bilişi korumaya ilişkin farkındalık da giderek artıyor. Bununla birlikte dünya çapında her yıl 10 milyonun üzerinde yeni demans vakası ortaya çıkıyor. Bu da her 3,2 saniyede bir yeni vaka anlamına geliyor. Peki ama bu risk size ne kadar yakın? Batuhan Sarıcan hazırladı. Yazıda ayrıca uzmanların, bilişsel dayanıklılığı sağlamak üzere verdiği yedi temel öneriyi de bulacaksınız.
Yapay zekayı tartışıyoruz
HBT’nin geçen haftaki kapak konusu yapay zekanın sağduyu eksikliği (Erdal Musoğlu) ile ilgiliydi. Hayli ilgi çekti. Yazarlarımız bu hafta farklı cephelerden ele aldılar. Lale Akarun ‘Yapay Zekanın Sorumluluğu Kimde?’ sorusunu ortaya attı. İsrail-Gazze savaşı örneğini veren Akarun “Yapay zeka gittikçe daha yaygın olarak etik prensiplere aykırı biçimde, savunma sanayisinde kullanılıyor. Öte yandan, yapay zeka yanlış yapmaz gibi son derece yanlış bir anlayış var; bu da sorumluluğun kimde olduğunun tartışılmasını engelliyor” diyor. Tanol Türkoğlu da Yapay Köle başlıklı yazısında sağduyu konusunu geliştiriyor: Yaygın paradigmayı baz alarak değerlendirildiğinde, doğrudur, sağduyudan yoksun bir zeka oldukça riskli. Peki şeyleri, bu örnekte yapay zeka ve onun etrafında gelişen şeyleri, değerlendirme sürecinde başka bir paradigma baz alınırsa? Cevap o kadar net olmayabilir!
Karşıt görüşte olanları ortak zeminde buluşturan Yapay Zeka: Google DeepMind'ın geliştirdiği dil modeli, insanların yazdıklarından daha açık ve daha adil ifadeler üreterek grupların fikir birliğine varmasına yardımcı olabiliyor. Peki teknoloji yakın zamanda insan arabulucuların yerini alabilecek mi? Rita Urgan derledi.
Bilimsiz gelecek açlıktır
Doğan Kuban’ın eski ve eskimeyen yazılarından biri daha. Abbasi Dönemi’nin felsefe ve bilimsel birikimini yarattığı için Rönesans’a kadar ayakta durdu. Osmanlı’nın 17. Yüzyıla kadar egemenliği de öyle bir birikimin üzerine dayanmasıydı. Avrupa keşifler, Rönesans ve bilimsel düşünceye dayalı gelişmesine başlayana kadar, Osmanlı Avrupa’ya varlığını hissettiriyordu. 1683’den sonra her şey bitti. Avrupa zenginleşti, bilim ve teknoloji üretti. Osmanlı bilim ve teknolojiyi ithal bile edemedi.
Bertrand Russell insanlığın en berrak ve aydınlık zihinlerinden biri. “İyi yaşam”ın gerçekte ne anlama geldiğinden; mutluluk, cinsellik ve ahlaki hurafelerimizin “verimli monotonluk” için neden gerekli olduğuna kadar her konuda zamansız bir bilgeliğin kahini. Russell'ın Muhteşem Nobel Ödülü Kabul Konuşmasını İstinye Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden İlkim Atılgan yazdı.
Geleceğin insan hakları mı, nedir bu nöro haklar? İstanbul Kültür Üniversitesinden Avukat Ali Erdoğan “kimin güdümünde olduğu kontrol edilemeyen nöro-teknolojilerin karşısında insanı koruyabilmek adına nöro-haklar konusu her geçen gün hızlanarak tartışılmaktadır’ diye yazıyor. Ali Akurgal da ‘Terör’ başlıklı yazısında “güvenliği sağlamanın bir yolu teröre geçit vermemek” diyor.
Ve ilgi çekici konular ve sayfalar
Yaşlanmayla birlikte akşamdan kalma hali de zorlaşıyor. Peki neden? Bilinen en büyük asal sayı keşfedildi: 41 milyon basamaklı asal sayıyı bulundu. İnce toz: demansı farklı yollardan tetikliyor, üstelik bedende sistematik iltihaplara da yol açabiliyor. Hepsi Nilgün Özbaşaran Dede’nin hazırladığı Araştırma Gündemi’nde.
Ergun Akleman bilim tarihini bir süredir çizgileri ile anlatıyor. Bu kez konu Gözlüğün icadı. Okuduğunuzda şaşıracaksınız. Tabii Tayfun Akgül’ün çizgilerini de unutmayın.
Bakteri parçalarından mini motor.. Müzikal yapay zeka.. Yapay zeka şirketlerinden küçük nükleer reaktörlere büyük ilgi… Yüksek teknoloji sayfamızda.
Dünya mutluluk sıralaması Grafik Bilgi’de.
Türkiye İş Bankası tarafından ODTÜ deniz bilimleri Enstitüsü’nün kullanımına sunulan su altı planörü deniz kaşifi Türkiye denizlerinde yapılan araştırmalara destek olması açısından son derece önemli. Dergimizde bu hafta.
Pizza niye bu kadar lezzetli? Mercan Bursalı’nın hazırladığı Meraklı Çocuk’ta.
Tarçın, yüzyıllardır geleneksel tıpta ve yemeklerde kullanılan bir baharat. Kalp, diyabet, iltihap, kilo verme, beyin... Tarçının sağlığa faydaları Bilim ve Beslenme’de.
Yavru köpekler.. 6 haftalıkken insanlardan yardım istemeyi biliyor. Evde yetiştirilen köpek barınak ya da sokaktaki köpeklerden çok daha erken bir yaşta insanlardan yardım isteyebiliyorlar. Hayvanlar Dünyası’nda.
Dijital HBT 24 sayfa
Büyük mali sıkıntılar nedeniyle basılı dergimizi 16 sayfaya düşürmek zorunda kaldık. Ayda 40 bin TL tasarruf için! Küçük bütçeler ve tasarruflarla dergiyi ayakta tutmaya çalışıyoruz.
Dijital HBT’ye abone olarak da bize desteğinizi sürdürebilirsiniz.
Youtube kanalımızda yenilikler
Çok ilginç bir söyleşi yayınladık. Prof. Dr. Sedat Gündoğdu ve arkadaşları iyi bir çalışma ile kadavra midelerinde mikroplastikler keşfetti. Bu uluslararası yayın üzerine, mikro plastiklerin başta yiyecek gıda sektörü olmak üzere nasıl istila ettiğini, bedenimizin her yerine ulaşan etkilerini ve tehlikelerini konuştuk.
Youtube kanalımızı izleyin, yayın ve abone olun. Buradan HBT’ye küçük de olsa bir gelir kaynağı yaratmayı elbirliğiyle başaralım. İyi ve güzel röportajlarla…
İyi bir hafta dileriz, sevgiyle kalın.
Özlem Yüzak
