Duygu durumu ve zihinsel sağlığımızın olamazsa olmazı: Kaliteli gece uykusu…
Uykunun hayatımızda ne kadar büyük bir öneme sahip olduğunu kabaca hepimiz biliyoruz. Peki ama kaliteli uykunun ne demek olduğunu, duygu ve davranışlarımızı nasıl etkilediğini veya uykusuzluk durumlarının önüne geçmek için neler yapmamız gerektiğini biliyor muyuz? Bununla birlikte melatonin takviyesi almak doğru mu? Ya diğer ilaçlar? Yurtdışındaki son araştırmalarla birlikte Türkiye’deki uyku uzmanları Prof. Dr. Derya Karadeniz ve Prof. Dr. Hakan Kaynak’a sorular yönelterek hazırladığımız kapsamlı bir dosya bulacaksınız bu hafta. Batuhan Sarıcan hazırladı.
Şehrin kalbine görkemli bir kütüphane binası dikmeyeli kaç (yüz)yıl oldu? Metaverse kütüphanecilere bir güzellik yapabilir! Kurulmakta olan sanal şehirlerin merkezlerine görkemli kütüphane binaları inşa edilebilir. Meta ve library kelimelerinden yola çıkarak oluşturduğu Metarar başlıklı ilginç yazısı ile Tanol Türkoğlu’nu kaçırmayın. Tabii bu hafta bir de aylık kült sayfamız Dijitalalem var: ‘Saygıdeğer’ Bilgisayar!
İnsanlığın dünü ve bugününü bir kum saatinin içine soksaydık.. Örneğin yaşamış ve ölmüş insan nüfusu kaç, dağılımı ne? Grafik Bilgi’de....
“Anadolu kentlere aktı. Sonra… Ve direksiyondaki proto-keçiler...’ Doğan Kuban hoca bozkırlılığı üzerinden atamamış kent insanını keçilere benzetmiş: “Toplumsal çatışmalar, keçi kadar disipline uymayan insanoğlundan kaynaklanıyor. Keçiye keçi olduğu hatırlatılabiliyor. İnsana insan olduğunu mezara kadar anlatamıyorsunuz. Anadolu kırsalının kentlere akışı, keçi sürüsünün düzenli otlağa gidişi kadar olamadı...” diyor... Tabii, keçilerin nasıl düzene uyduğuna ilişkin bir öykü anlatarak…
Yap İşlet Devret Köprüleri
1915 Çanakkale köprüsü biliyorsunuz Çanakkale zaferinin yıldönümü olan 18 Mart’ta açıldı. Lale Akarun’un yazısı “Cebimizden bir kuruş çıkmıyor” aldatmacası üzerine… Müfit Akyos ‘Yaptırımlar altında bilim – İran’da Tıp’ yazısında İran’a yaptırımların sağlık alanındaki etkilerini araştıran bir çalışmadan yola çıkıyor. Çalışmada, 2000 yılından bu yana ABD’nin tarım ve tıbbi ürünlerin ihracatını muaf tutmasına karşın, yaptırımların İranlıların sağlık hizmetlerine, özellikle de ilaca erişimi ve tıp eğitimi üzerindeki olumsuz etkisine işaret ediliyor.
Bağımsız bilim enstitüsü kurmak, neden yasak?
Biri saygın bir iş insanı, diğeri dünyaca ünlü bir bilimci... Ali Ülker ve Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil. İkisi de bilimsel üretimin ancak özgür ortamlarda yapılırsa başarıya ulaşabileceği vurgusu yaptı. Harvard Sabri Ülker Merkezi’ndeki başarılı üretimi, uluslararası yayınlarda atıf alma başarısını da bu özgür ortama bağladılar. Ve Ali Ülker Türkiye’de de benzer bir bağımsız enstitü kurmak istediklerini anlattı. Ancak büyük bir sorun var: Türkiye’de buna izin yok. Özlem Yüzak’ın haberi.
Başta Uluslararası Uzay İstasyonu olmak üzere bugüne dek çok sayıda projede çalışanların milliyeti dikkate alınmıyordu. Ne var ki Ukrayna savaşı ile birlikte bu barış ortamı bozuldu ve politik kutuplaşma uzaya da taşınmış oldu. Reyhan Oksay derledi. Ayrıca korona gündeminde son gelişmeleri okuyacaksınız. Aşılar yeni varyantlara koruma sağlıyor… ABD’de günlük ölüm 750..
Luc Montagnier önemli bir bilim insanı. Geçtiğimiz ay yaşamını yitirdi. HIV’i keşfettiği için Nobel ödülü kazandı, ama aşıya karşı çıktığı için itibarını da yerle bir etti... Dergimizde...
Biliş için gerçekten beyne ihtiyaç var mı?
“Duyular, deneyimler ve düşünceler aracılığı ile anlama ve bilgi edinme faaliyeti” olan Kognisyon (Biliş) genellikle insana özgü olarak kabul edilir. Peki “öğrenme” faaliyeti yapan, içinde bulunduğu ortamda mekanı besinler açısından tarayabilen, bir anlamda dokunma duyusu ile düşünen ve sürekli bir karar verme sürecinin içinde bulunan, karmaşık davranabilen, bellek niteliğini gösteren P. Polycephalum organizmasına ne diyeceğiz? Bahçeşehir Üniversitesi’nden Dr. Mehmet Ozansoy yazdı.
Emekli öğretim üyelerinden nasıl etkin şekilde yararlanılabilir? Erken emekliliğin kaynak israfı olduğunu belirten Prof. Dr. İbrahim Ortaş önerilerini bizimle paylaşıyor.
Mustafa Çetiner, genç hekimlerle konuştu, ne istiyorlar?
Demans riskini azaltmanın 12 yolu! Büyük çaplı bir araştırma, demans vakalarının neredeyse yarısının, 12 sağlık önlemi alınarak önlenebildiğini veya geciktirilebildiğini ortaya koydu. Eren Gülbaran derledi.
Kültür Üniversitesi’nden bilim insanlarının Almanya Helmholts araştırma merkezi ve Boğaziçi Üniversitesi ile ortak bir araştırması var: Marmara Denizi’ndeki depremlerin sürekli izlenmesini önemi üzerine... Konu önemli.
Beslenme… Meraklı Çocuk ve Meraklı Köşe
Turpgiller: Hem COVID-19 hem de soğuk algınlığına karşı önemli bir silah.. Bilim ve Beslenme’de.. Murat Altaş hazırladı.
Dikkatimiz dağılmadan ders çalışmak için neler yapabiliriz? Meraklı çocuk sordu Mercan Bursalı yanıtladı.
Ve sonunda kanımıza da girdiler: Kanda ilk kez plastik partikülleri tespit edildi… Erkeğe doğum kontrol hapında yeni bir gelişme…Taş devri insanları zeytin çekirdeği yakarak ısınmışlar…Vikinglerin sonunu getiren buz devri değil, kuraklık olmuş… Fazla kilolarla birlikte bağırsak kanseri riski de artıyor...Araştırma gündemi yeni dopdolu. Nilgün Özbaşaran Dede hazırladı.
Hayvanlar Dünyasında ise iki ilginç yazı var: Evcilleştirilen ilk kümes hayvanları kazlar mı? Birbirine zıt davranışlarımız yaban hayatını riske atıyor.
HBT yine dolu bir gündemle sizlerle kucaklaşıyor. Topluma başka bir açıdan gerçek dünyayı iletiyor. Okunmasını genişletelim lütfen… Bilim yolumuzu açacak…
Sevgiyle kalın bilimde kalın…
