Milli gelirde 60 yıldır yerimizde sayıyoruz! Çözüm ne?

Editör ne diyor?

Türkiye milli gelirini 10 bin doların üstüne istikrarlı bir şekilde yıllardır yükseltemiyor. İktisatçılar buna “10 bin dolar tuzağı”na yakalanma diyorlar. Peki neden bu tuzak içindeyiz?

Bu acı tablonun tek nedeni, bilimde ve teknolojide gelişmemek... Türkiye Bilişim Vakfı’nın desteği ile ülkenin önemli sorunlarından biri olan beyin göçünün fotoğrafını çeken bir araştırma yapan Chicago Üniversitesi Ekonomi Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Ufuk Akçiğit’in raporu, son derece önemli. Akçiğit “ Ülkelerin en değerli hazinesi, bu noktada bilim ve teknoloji yetenekleriniz, değerleriniz, bu güçleri bilim ve teknoloji üretmede seferber edip edemediğinizdir” diyor.

Haksız mı? 12 bini aşkın akademisyen, 7 binden fazla doktor, 100 bini aşkın yazılımcı gitti yurtdışına... Raporda sorunlar ve çözüm önerileri var. Orhan Bursalı yazdı, derledi.


Müfit Akyos’un yazısı da orta vasat yenilik tuzağı üzerine. Akyos “Yetenek geçişindeki başarısızlık yani “vasat yenilik tuzağına” düşülmesi nedeniyle çoğu orta gelirli ülkede büyüme durur” diyor.

Yapay zekanın zirvesi GPT4, melek mi şeytan mı?

Yapay zeka uygulamaları GPT4 ile ikinci gruba giriyor ve kanımızca bir kritik eşik, önemli bir kırılma noktası oluşturuyor. GPT4 o kadar güçlü ki, kendisinden önceki sürümleri silip geçiyor ve interneti, çalışma, oyun ve yaratıcılık amaçlı her tür kullanımımızı temelden değiştiriyor. Bu da, akla hemen teknoloji ile ilişkimizin de kökten değişeceği, birçok mesleğin sonlanabileceği ve başta eğitim her alanda, aslından ayrılması çok güç hileli uygulamaların kolaylıkla yapılabileceği düşüncelerini getiriyor. Goldman Sach firmasının geçen ay yayınladığı bir rapor da yapay zekanın 300 milyon kişinin tam zamanlı işini ellerinden alabileceğini belirtiyor. Erdal Musoğlu’nun kaleminden...

Tanol Türkoğlu da yapay zekayı farklı bir taraftan ele aldı. Türkoğlu, Çin Odası deneyinden bahsediyor ve ‘Bu deney yapay zekâ alanında Turing Testi kadar önemlidir. İlk kez 1980’de John Searle tarafından önerilen bu düşünce deneyi temelde “makine”nin insan gibi bir zekaya ya da bilince sahip olamayacağını göstermeye çalışır’ diyor.

Güncel ve ufuk açıcı

Bir İzmir yamaç köyünden "Çağdaşlaşma Süreci Manzaraları". Doğan Kuban'ın 2009 tarihli eski bir yazısından. Kuban “Gerçi Cumhuriyet'e küfreden, yani kendi oturduğu yeri kirleten garip adamlar yetiştirdik, ama çağdaş olma tutkusunu yok etmek olanaksız. Müslüman’ın ihmalinden ölen Kuran kursu öğrencisini din şehidi sananların kafalarını yıkayan mekanizmalar var. Yalan propagandanın cahil halk düşüncesini olmadık yönlere çevirdiğini bütün 20. yüzyıl tarihi kanıtladığı için, pek şaşılacak bir şey değil...” diye yazmış, Hala güncel ve ufuk açıcı.

Biberiye: Güneşten koruyucu, yaşlanma karşıtı mucize bitki. Sofra tuzu yerine potasyum kullanmak kan basıncını düşürüyor. Bilim ve Beslenme’de.

Bilim-Teknoloji ve Sanat İşbirlikleri: Bilim ve teknolojinin salt ekonomik kar-zarar üzerinden değerlendirildiği stratejiler yerine; sanatın teknolojiyi insancıllaştıran ve kültürel dönüşümü gerçekleştiren katkısıyla bütünleştirilmiş bilim-teknoloji politikaları oluşturmanın önemi göz ardı edilemez. Bilgehan Gürlek’in yazısı önemli.

Avrupa’nın ilk Jüpiter görevi başladı

Avrupa Uzay Ajansı (ESA), Jüpiter’in en büyük uydularında yaşam belirtileri aramak için yola çıktı; JUICE, 2031’de hedefine varacak ve hem Jüpiter hem de uydularında yaşam koşullarını inceleyecek. Batuhan Sarıcan hazırladı.

Yaban arıları da birbirlerinden öğreniyor. Şempanzeler gibi, arılar da kültürel aktarım yeteneğine sahip canlılar kervanına katıldı. Yaban arıları diğer arıların davranışlarını taklit ederek bir yapboz kutusunu açmak ve içindeki bir ödüle erişmek için özel stratejiler öğrenebiliyorlar. Hayvanlar Dünyası’nda.

Özlem Kayım Yıldız, “Beyin aktivitesinin laboratuvar dışı ortamlarda kaydedilmesini sağlayabilecek yöntemlerin geliştirilmesi önemlidir ve elde edilen veriler nöropsikiyatrik hastalıkların tanı ve tedavisine katkı sunabilir” diyor.

Nöroçeşitliliğe otizm penceresi

Nisan ayı Otizm farkındalık ayı. Dünyada yaklaşık her 36 çocuktan 1’i Otizm Spektrum Bozukluğu yaşıyor. OSB’li çocukların akranlarıyla vakit geçirip en üst düzeyde eğitim alabilecekleri ortamlara yerleştirilmesi son derece önemli. Peki Türkiye’de durum ne? İstanbul Kültür Üniversitesi, Özel Eğitim Bölümü Dr. Fidan Güneş Gürgör Kılıç yazdı.

Bahçeşehir Üniversitesi’nden Prof. Dr. Berrin Pehlivan, “kanseri köken aldığı organa göre gruplandırıyorduk; akciğer, meme kanseri gibi… Sonra, kanseri taşıdığı genetik mutasyona göre sınıflandırmaya başladık. Şimdi ise kanser artık immünolojik (bağışıklık sistemi ile ilgili) bir hastalık olarak değerlendiriliyor…” diyor.

Avrupa Araştırma Konseyi'nden öncü projelere 544 milyon Avro hibe: Avrupa Araştırma Konseyi (ERC), Horizon Europe programının bir parçası olarak, Avrupa'daki önde gelen araştırma liderlerine 218 adet İleri Hibe verildiğini duyurdu. Toplam 544 milyon Avro tutarındaki hibeler, tıp ve fizikten sosyal bilimler ve beşeri bilimlere kadar çok çeşitli alanlarda en son araştırmaları destekliyor. İsveç, Polonya, Almanya, İspanya, Fransa ve Birleşik Krallık merkezli altı proje örneği seçildi.

Arabada giderken neden uykumuz gelir? Meraklı Çocuk’ta. Mercan Bursalı hazırladı.

Toplumda görülme sıklığı ülkelere göre değişmekle birlikte genel kabul gören her 2000 kişide bir görülen hastalıklar “nadir hastalık”, bunların tedavisinde kullanılan ilaçlar da “yetim ilaç” olarak adlandırılıyor. Dünyada 8000 civarında nadir hastalık var. Pek çoğunun ilacı henüz yok, ya da çok pahalı. Prof. Dr. Ülkü Sarıtaş yazdı.

Pozitif olmak

Kendimize olumlu telkinlerde bulunmanın faydaları... İster daha adaletli bir dünya için mücadele ediyor olalım, ister sadece ay sonunu getirebilmek için didinelim, hayatın içinde sevinç pırıltıları her zaman vardır. Bunları bulup çıkartarak paylaşalım. Meraklının Köşesi’nde.

Taş devrinden kalma bir gen, yaşam süremiz üzerinde etkili .. Tuz, bağışıklık kontrolü hücrelerimiz üzerinde olumsuz etki yapıyor... İki ayak üzerinde dik yürümeyle ilgili teori altüst oldu... Epstein-Barr virüsünün ne şekilde kansere yol açtığı bulundu...Ve diğerleri.. Nilgün Özbaşaran Dede’nin hazırladığı Araştırma Gündemi’nde.

Tabi karikatürde Tayfun Akgül ve bant çizerimiz Ergun Akleman’ın harika çizimlerini da burada anımsatalım... Bulmaca sayfamız, özel köşelerimiz ile her hafta çok zengin bir dergi sizlere sunma peşindeyiz.

***

Bizi her hafta izleyin, HBT’nin yayılmasına yardımcı olun lütfen. Bilimde ve sevgiyle kalın.