Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Türkiye’nin milli uzay programını açıklayınca haliyle gündem de değişmiş oldu. Yapay gündem mi, hedefler ne kadar gerçekçi, bütçe ne kadar, gibi konuları bir yana bıraktık ve Erdoğan’ın açıklamalarını yaptığı saatlerde Mars atmosferine ulaşan ve yörüngede dönmeye başlayan Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) Umut adını verdiği uzay sondası ve arkasındaki başarıya odaklanmak istedik.
Mars araştırmalarında biliyorsunuz sadece daha önce Kızıl Gezegen’e Curiosity gezici aracını indirmeyi başaran NASA’nın sözü geçiyordu. Andından oyuna Çin sonra da BAE de girdi. BAE tarihte Mars’a uzay görevi başlatan yedinci ülke ve ilk Müslüman ülke oldu. Türkiye ise, Cumhuriyetin kuruluşunun 100. Yıldönümünde alelacele ortaya 2023 Ay Projesi atarken BAE’yi de taklit ediyordu: Onlar 6 yıl önceden kuruluşlarının 50 yıldönümünde, Mars Projesini yaptılar ve başarıya ulaştılar.
Bu başarı tabii ki bir anda ortaya çıkmadı. BAE hükümeti, bu projeyi yaklaşık altı yıl boyunca hararetle çalışarak yoktan var etti. Bilimin ve teknolojinin gücüne inandı; genç bilim insanlarına destekler verdi, okullarda STEM eğitimleri verilmesini teşvik etti. Gençlere umut olmak ve döngüsel bir ekonomi yaratmak için milyonlarca dolarlık hibeler verdi. Ve şunu da belirtelim Mars misyonunun başına genç bir bilim kadınını getirdi. Peki neler yaptılar, nasıl yaptılar, nasıl gerçekçi hedefler koydular? Dergimizde. Batuhan Sarıcan hazırladı.
Doğan Kuban ‘Dönüşüm’ yazısında ‘Türkiye’nin geçmişinde nereden nereye geldiğimizi kendi yaşamım üzerinden gözden geçirdim. Bazı sayısal ve niteliksel gözlemler bana bugünün dengesizliğini daha iyi anlatıyor gibi geldi. Sayının yaşamın, matematiğin de uygarlığın olmazsa olmaz bileşenleri olduğuna inanıyorum’ diyor..
Dilara Koçak da kadın bedeni ve kadın kimliği üzerinden geliştirilen söylemi felsefi açıdan eleştirerek “ Darwin’in evrim kuramı, modern çağların metaller mitosu haline gelmemeli. Çünkü söz konusu cinsiyet ve sınıf eşitsizliği olduğunda ortaya atılan biyolojik-determinist görüş, gerçekte Darwin’in söylemini yansıtmıyor” diyor.
Koronavirüste son gelişmeler
Aşıda ikinci doz geciktirilirse ne olur? İsrail’deki aşı uygulamasından çıkartılacak dersler ne? Tocilizumab ağır COVID- 19 vakalarında ölüm riskini nasıl azaltıyor? Çevik koronavirüsler doğrudan doğruya yarasalardan insana atlayabiliyor mu? Aşının bağışıklık sağlayıp sağlamadığını nasıl anlarsınız? Reyhan Oksay hazırladı. Mustafa Çetiner Uzun Covid-19 yazısını bu hafta da sürdürdü; virüsün bedenlerde yaptığı tahribatları sıralayarak...
Ali Akurgal bir süredir yazılarında yabancı sermayeye gerek kalmadan kendi kendimize devlet eliyle veya özel sektörde nasıl ileri teknolojiler yaratabildiğimize örnekler veriyor. Bu hafta da neden teknoloji transferinin aslında Ar- Ge’yi öldürdüğünü, know-how yerine know-why konması gerektiğini irdeliyor. Konu son derece önemli.
Clubhouse furyasını duymuşsunuzdur. Dijital ortamda yüzlerce binlerce oda. Üyelere özel. Davet ile girilebiliyor. Her odada Clubhouse üyeleri bir konu üzerine canlı olarak muhabbet ediyor. Twitter’in sözel versiyonu gibi de düşünebilirsiniz.. Peki neler oluyor? Tanol Türkoğlu yazdı.
Bizi Neandertal akrabalarımızdan ayıran gen bu mu? NOVA1? Yeni bir araştırmaya göre, modern insanların beyinlerindeki tek bir gen değişikliği, bizi soyu tükenmiş Neandertal kuzenlerimizden ayıran unsur olabilir. Özlem Yüzak derledi.
Cahit Kayra’nın ardından
104 yaşında hayata veda ederken arkasında 52 kitaptan oluşan bir külliyat, güzel anılar, hoş sedalar bıraktı. Onun deneyimlerinden, engin görüşlerinden çıkarılacak o kadar ders var ki. Bu asırlık çınarı, düşün insanını iki dostumuz yazdı. Veysi Seviğ ve Önder Ergönül.
El sıkmak, tokalaşmak çok eskilere, antik çağlara kadar dayanan bir ritüel. Ama aynı zamanda el sıkışırken bakteri transferi olduğu da bir gerçek. Peki korona ile bir halk sağlığı önlemi olarak artık tokalaşmaktan vazgeçilecek mi? Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Kadircan Keskinbora yazdı.
İstanbul Kültür Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nden Doç. Dr. Mehmet Toran’ın yazısı yeni normal, belirsizlik ve eğitim üzerine. Einsteinyum elementinin 69 yıllık gizemi nasıl çözüldü? COVID-19’un kan şekeri seviyesini niçin alt üst ediyor? Avrupa ve ABD’deki dondurucu soğukların nedeni ne? Kanser hücrelerindeki en zayıf nokta bulundu mu? Nilgün Özbaşaran Dede’nin hazırladığı Araştırma Gündemi’nde...
Vegan beslenme düzeni daha mı sağlıklı? Bu konuda kafalar karışık. Peki bilim ne diyor? Bilim ve beslenme sayfamızda... Kendinizle tanışmak ister misiniz? Yeni bir yazı serisine başladık.
Kendinizle tanışmak ister misiniz?
Psikolojik deneylere göre hiçbirimiz kendimizi tanımıyoruz; kendimize sanrıların ve önyargıların penceresinden bakıyoruz. Nelerden oluştuk? Özgür iradeye sahip miyiz? Tek miyiz, yoksak bizlerden çok sayıda var mı? Önemli görülmeye değer miyiz? Öldüğümüzde ne olur? Bu ve birçok sorunun yanıtı... Rita Urgan New Scientist dergisinden derledi.
Yeni nesil yapay zekâ: GPT-3. Korkmalı mıyız?
Elon Musk’ın da aralarında bulunduğu OpenAI tarafından geliştirilen GPT-3’nin Web sitesi tasarımı yapma, hastalıklara teşhis koyma, metin çevirme, insanlara öneriler verme gibi yetenekleri var. Henüz mükemmel değil. Peki ya gelecekte? Samet Arslantürk, Ali Berkol ve Gözde Kara yazdı.
Prof. Dr. Ferhat Özçep Bilim Üzerine başlıklı yazısını bu hafta da sürdürdü, konu bilim ve yöntemleri: Gözlem, alet, akıl yürütme, bilimin matematikleşmesi ve bilimsel bilgi.
Kurak alanlarda su toplamak için 5 sıra dışı teknoloji
2050 yılında dünya nüfusunun 10 milyarı bulması beklenirken su kaynakları hızla tükeniyor. Özellikle iklim değişikliği ve sürdürülebilir olmayan doğal kaynak kullanımı bunda başlıca iki etken. Hal böyleyken kurak alanlar da gitgide artıyor. Peki ama çözüm ne olabilir? İşte ise kurak alanlarda su toplamak için 5 sıra dışı teknoloji.
Minik dinozorun gösterişli fırfırının işlevi neydi? Domuzların bilişsel kapasitesi sanılandan fazla olabilir... Yoğun deniz trafiği balinaları tehdit ediyor... Murat Altaş’ın hazırladığı Hayvanlar Dünyası’nda..
HBT bilim dünyasının her hafta bir özetini, bilimsel düşünceyi ayağınıza getiriyor, tartışıyor... Geleceğimizi kuruyoruz!
Önümüzdeki hafta yeniden birlikte olmak üzere... Sevgiyle ve bilimde kalın...
