Bu keşfiyle bilim tarihine adını yazdıdan Prof. Dame Jocelyn Bell Burnell İstanbul’dan geçti
Bilim Akademisi 2016’dan başlayarak her yıl doğa bilimleri, sosyal ve beşeri bilimlerde tanınmış bir bilim insanını Yılın Konferansı’nı vermek üzere Türkiye’ye davet etme kararı bağlamında, ilk olarak dünyaca ünlü astrofizikçi Prof. Dame Jocelyn Bell Burnell’i ağırladı. Dame Jocelyn 4 Şubat 2016 tarihinde Boğaziçi Üniversitesi’nde verdiği konferansta pulsarları keşfetme sürecini ve pulsarların özelliklerini anlattı.
Dame Jocelyn 1967 yılında Cambridge’de radyo astronomi çalışan bir doktora öğrencisiyken ilk pulsarı buldu. Bu keşif 20. yüzyılın en önemli bilimsel buluşlarından biri. Pulsarlar supernova patlamalarıyla oluşan, çok hızlı dönen nötron yıldızları. 10 km kadar yarıçaplı, bu kadarcık yere Güneş’inki kadar kütle sıkıştıran, bir kahve kaşığına 100 milyon ton gibi yoğunluklara ve Dünya’nınkinden trilyon kere daha kuvvetli mıknatıslığa sahipler. Jocelyn Bell Burnell 2007’de Dame ünvanını kazandı.
2002-2004 arasında Royal Astronomical Society’nin, 2008-2010 arasında the Institute of Physics’in başkanlığını yürüten Dame Jocelyn 2014 te İskoçya’nın Akademisi olan Royal Society of Edinburgh Başkanı seçildi. Bilimsel araştırmalarının ve liderliğinin yanında bilim eğitimi için ve bilim dünyasında kadınların daha çok sayıda ve etkili düzeyde yer almaları için etkili çalışmalarıyla da tanınmakta.
Gökyüzünün ‘deniz fenerleri’
Dame Jocelyn İstanbul’daki konferansında pulsarları keşfetme süreci ve pulsarların özellikleri ile ilgili bilgi verdi. İlk başlarda “Little Green man” adını verdiği, daha sonra yepyeni bir gökcismi olduğunu keşfettiği pulsarları, konuya uzak dinleyicilerin bile kolayca anlayabileceği bir dille anlattı. Gökyüzünün denizfenerleri olarak anılan pulsarların keşfinin, ayrıca Einstein’ın Genel Görelilik Kuramı’nın geçerliliğini bir kez daha kanıtladığına da dikkat çekti.
Bell Burnell’e göre pulsar astronomları daha işin başında. Bu konuda çalışmalar ilerledikçe, elde edilen bulgular uzay yolculuklarında uzay gemilerine yol gösterecek; başka bir deyişle “denizfeneri” vazifesi görecek.
Reyhan Oksay
Kaynaklar:
