33 yıl önce bugün Salyut 7 kozmonotu Svetlana Savitskaya, uzayda yürüyen ilk kadın oldu.
Bir pilotun kızı olan Svetlana Savitskaya, çocukluğundan beri uçmayı hayal etmişti. Önce paraşütle atlamada dünya şampiyonu oldu, daha sonra test pilotu ve sonunda da bir kozmonot... Sahadaki başarıları eşsizdi ve uçma tutkusu ile rekabet edebilecek birisini bulmak çok zordu.
Ailesinden gizli paraşütle atlıyordu
Svetlana Savitskaya, 8 Ağustos 1948'de Moskova'da doğdu. Sovyet Hava Savunma Komutanı Yardımcısı Yeveniy Savitsky'nin kızı olarak ayrıcalıklı bir gençlik yaşadı. On altı yaşındayken, ailesinin izni olmadan paraşütle atlamaya başlamıştı. Babası bu ilgisini keşfettiğinde, ona destek oldu. 17. yaş gününe kadar 450 kez atlayış yaptı. 18 yaşında, en iyi Sovyet havacılık mühendisliği okulu olan Moskova Havacılık Enstitüsü'ne kayıt olurken pilotluk dersleri de alıyordu. 20 yaşına geldiğinde ise tek başına uçuş yapabiliyordu.
Havacılıkta 18 dünya rekoru
Svetlana Savitskaya Havacılık Enstitüsü'nden mezun olduktan sonra uçuş eğitmeni olarak çalıştı. 1970 yılında akrobasi alanında olmak üzere, havacılıkta 18 dünya rekoru kırdı. 1972'de Savitskaya yirmi çeşit uçak ile çalışmış ve 1.500 uçuş saati deneyimi yaşamıştı.
Savitskaya, 30 Temmuz 1980'de kadın kozmonot grubunun bir parçası olarak seçildi. Kozmonot araştırmacısı olarak Salyut uzay istasyonu ve Soyuz-T uzay aracı üzerindeki uçuş görevlerine yönelik bir eğitim kursuna başladı.
Adı, bir asteroide verildi
19 Ağustos 1982'de diğer kozmonotlar Alexander Serebrov ve Leonid Popov ile birlikte Soyuz T-7 uzay aracı ile Salyut 7 uzay istasyonuna gitti. Birkaç deney yaptıkları 7 gün, 21 saat, 52 dakikalık görevden sonra Dünya'ya döndüler. Böylece Savitskaya, uzaydaki 53. kozmonot ve 2. kadın kozmonot oldu.
2 yıl sonra Soyuz T-12 uzay aracı ile ikinci uzay uçuşuna katıldı. 33 yıl önce bugün, 25 Temmuz 1984'te kozmonot Vladimir Dzhanibekov ile Salyut 7 istasyonunda kaynak deneyleri yapmak için, EVA denilen, araç dışı etkinlik gerçekleştirdi. Bu etkinlik 3 saat 35 dakika sürdü ve Savitskaya uzayda yürüyen ve iki kez uzaya giden ilk kadın oldu. 4118 Sveta asteroidi onun adını taşır.
Dünya Kadınlar Günü nedeniyle sadece kadın kozmonotlardan oluşan ekibin komutanı olarak Salyut 7 istasyonuna gitmeleri planladıysa da, sonrasında iptal edildi. Savitskaya 1987'de uzay araçları ve uzayda kullanılan çeşitli malzemeler üreten Rus şirketi RKK Energiya’ya baş tasarımcı olarak atandı.
“Uzaydayken, tüm dünya evin olur”
Svetlana Savitskaya’dan bir alıntı:
"Oradan Dünya'yı izlerken, sadece güzel ve mavi bir gezegen değil, beşeri faaliyetleri olan ve yaşanabilir bir yer görürsünüz. Tüm ışıklandırılmış sokaklarını, caddelerini ve büyük şehirlerini, hem gece hem de gündüz izleyebilirsiniz. Bir uzay istasyonu ya da uzay aracında olan herhangi biri, insan zekası ile yapılmış olan bu araçlar ile ilgili elinde olmadan gururlanır. İnsan uygarlığının yaşadığı bu gezegenin, evi olduğunu düşünür. Yani, ülkesini değil, bütün dünyayı evi olarak görür. Ve, er ya da geç, evine dönmeyi ister."
Uzay araştırmalarında “erkek mi, yoksa kadın mı?” tartışmaları
Svetlana Savitskaya, uzay çalışmalarında bir kadının varlığının kesinlikle gerekli olduğuna inanıyor. Karma bir ekibin daha verimli çalıştığına dikkat çekiyor ve ekliyor: "Ayrıca bir kadın, yörüngedeki bazı operasyonlar için daha uygun, mesela biyoteknolojide." Bilim insanları da, renk seçiciliği konusunda kadın gözünün erkeğe göre daha dikkatli olduğunu savunuyor. Kadınlar, daha geniş bir skalada renk ayrımı yapabiliyor, bu da uzaydaki maden yataklarını tespit edebilmek için çok önemli. Uzmanlara göre, bir kadının dikkati, astrofizik araştırmalarında hayati önem taşıyor. Kadınların uzay çalışmalarında ön plana çıkmasıyla, "erkek işi" mi yoksa "kadın işi" mi tartışmaları önemsiz hale geldi. Ancak bu herkesin uçabileceği anlamına gelmez, sadece profesyoneller uçabilir.
