Uluslararası Uzay İstasyonu’ndan dönen astronotları birçok hastalık riski bekler: Yüksek kozmik ışın yüzünden mesela kanser riski artarken, eksik olan yer çekimi nedeniyle kaslar zayıflar ve kemiklerde kalsiyum oranı düşer. Dolayısıyla da ileride osteoporoz tehlikesi da artar.
Tüm bunlar yetmezmiş gibi şimdi de uzun süre uzayda kalmanın beyni de etkilediği ortaya çıktı. Science Advances dergisindeki araştırma sonuçlarına göre uzayda uzun süre geçiren astronotların beyinleri değişiyor ve bu değişim dünyaya döndüklerinde de kalıcı oluyor.
Araştırma çerçevesinde 6 ay veya daha uzun bir süre Uluslararası Uzay İstasyonu’nda kalan 11 erkek kozmonot incelenmiş. Kozmonotların beyinleri üç kez manyetik rezonans tomografisiyle kontrol edilmiş. İlk inceleme istasyona gitmeden önce, ikincisi dünyaya gelmelerinden hemen sonra ve üçüncü inceleme ise 7 ay sonra gerçekleştirilmiş. Görüntü veren sisteme göre 6 aylık yer çekimsiz bir ortamda bulunduktan sonra örneğin beyindeki sıvı dağılımında önemli bir değişiklik yaşanıyor. Ve kafatasının üst kısmının hemen altındaki bölgelerde daha az sıvı giderken, sırt omuriliği yönünde daha fazla sıvı birikiyor diyor uzmanlar.
Sonuçta beyin-omurilik sıvısının dolaşımında problemler yaşanıyor. Bu olumsuzluk ise misyonun başında görme zorluğuna yol açıyor, çünkü göz basıncı önemli ölçüde artıyor. Araştırmacılar başka değişimler de tespit etmişler. Beyin sıvısındaki değişim beyin dokusunu da etkiliyor. Kozmonotların beyinlerindeki Sulcus Lateralis veya Sylvius oluğu (beyin yarımkürelerinin kaide veya alt yüzlerinde bulunan derin bir yarık) bölgesinde ve beyin sıvısıyla dolu ventriküllerinde daha az gri maddenin bulunduğu görülmüş. Buna karşın daha yukarıda bulanan beyin bölgelerinde daha fazla gri madde birikmiş. Ancak buna rağmen kozmonotlarda nöronal semptomlar görülmemiş.
Araştırmacılar bunların dışında kozmonotların beyninde, yani hareketlerden sorumlu olan bölgelerde yeni bir adaptasyon etkisi fark etmişler. Örneğin kaslara sinyaller gönderen serebral kortekste bulunan motor kortekste, araştırmaya göre beyin dokusunun kütlesi artmış. Beyin ve hareket aparatı dünyanın yer çekimine göre uyumludur. Yer çekimsiz ortamda hareket etmek ve nesneleri tutmak kozmonotlar için ilk başlarda çok zordur. Beyin bazı şeyleri öğrenmek zorunda ve buna göre uyum sağlar. Burada ilginç olan nokta şu: Kozmonotlar uzaydan döndükten 7 ay sonra bile beyinde yaşanan değişimler tümüyle yok olmamış. Bu değişimlerin kalıcı olup olmadığını sinirbilimciler iki yıl içinde tekrar incelemek istiyorlar.
