Yeşil buzullar planktonlara yiyecek taşıyor

Öne Çıkanlar Yaşam Bilimleri
Yeşil buzullar planktonlara yiyecek taşıyor

Bilim insanları, Antarktika’daki bazı buzdağlarının neden yeşil renkte olduğunun altında yatan sırrı çözdüğünü düşünüyor.

Yeşil rengin nedeni buzulların, altlarında yatan kayalardaki demir oksidi aşındırarak toz haline getirmesi ve bu tozları kendi içinde hapsetmesi olabilir. Bu doğruysa, yeşil buzdağları Güney Okyanusu’nda açıklanamayan bir doğa olayı değil, tam tersi Washington Üniversitesi’nden buzulbilimci Stephen Warren’e göre, demiri okyanusun uzak noktalarına taşıyarak, fitoplanktonların beslenmesine yol açan bir fenomen olabilir.

Yeşil buzun özellikleri


Warren, 30 yılı aşkın bir süredir yeşil buzdağlarını araştırıyor. İlk kez 1998’de, Güney Antarktika’daki Amery Buz Sahanlığı’ndan iri buz parçalarını örnek olarak almış. Bu girişimini şöyle anlatıyor: “Buz dağına tırmandığımızda bizi büyüleyen, renginden ziyade berraklığı oldu. Hiçbir hava kabarcığı yoktu. Sıradan bir buzul olmadığı çok açıktı.”

Birçok buzdağındaki buz, beyaz ve parlak mavi tonlarındadır. Buz ne kadar maviyse, o kadar yaşlıdır. Üst üste yağan kar, altta kalan tabakaların sıkışmasına ve bu sıkışma da hava kabarcıklarının dışarı itilmesine neden olur. Böylece beyaz ışık daha az yayılır. Sıkıştırılmış buz, mavi hariç ışık spektrumunun çoğunu emer ve buzdağlarının ve buzulların kalbinde görünen turkuaz rengini alır.

Yeşil buz da, buna benzer biçimde hava kabarcıksız olmasına rağmen, maviden çok yeşil rengindedir. Çok geçmeden Warren ve ekibi, yeşil buzun buzullardan değil, denizden, yüzen buz sahanlıklarının alt kısımlarından koparak geldiğini fark etti.

Yeşil renk nereden geliyor?

Ekip önce, deniz buzuna hapsolmuş organik madde nedeniyle buzun yeşile çaldığı sonucuna vardı. Çünkü çözünmüş karbonun sarı renkli olduğunu ve organik madde eklendiğinde buzun normal mavisiyle karışarak yeşil renge dönüştüğünü düşündü. Fakat daha sonra yapılan araştırmalar, yeşil deniz buzulunun içerdiği organik kirlilik miktarının normalden daha fazla miktarda olmadığını ortaya koydu.

Şimdiyse, yeni bir çalışma, buzun yeşil olmasının ardındaki nedenin farklı türde bir kirlilik olabileceğini gösteriyor. 10 Ocak tarihinde Journal of Geophysical Research: Ocean’da yayımlandıkları bir raporda, Warren ve ekibi, Amery Buz Sahanlığı’nın alt kısımlarındaki deniz buzullarının, yüzeydeki buzdağlarından 500 kat daha fazla demir içerdiğini belirtti.

Bu demir, Antarktika buz tabakasının altındaki kayalardan geliyor. Kayaların üzerindeki tabaka hareket ettikçe, demir incecik bir toza dönüşüyor. Buza bağlanan demir, deniz suyuyla temas ettiğinde oksitleniyor. Demir oksit partikülleri, ışıkla buluştuğunda yeşil renge bürünüyor. Buz sahanlığından kopan buzdağları da, demir açısından zengin ve parlak olan bu yeşil rengi beraberinde götürüyor.

Önemi nedir?

Araştırmacıların, bu teorinin doğruluğundan emin olmaları için daha fazla buzdağından örnek alması ve kimyasal analiz yapması gerek. Eğer haklılarsa, yeşil buz dağları demiri Güney Okyanusu’nun uzak bölgelerine taşıyabilecek önemli bir nakil yöntemi olabilir. Demir, fitoplanktonun büyümesi için en önemli besin kaynağı ve güney denizlerinde az miktarda var. Buzdağları, bu besin kaynağını karadan uzak noktalara taşıyarak, başka yerlerde yaşamı canlandırabilir.

Warren, bugüne dek yeşil buzdağlarını ilginç bir oluşum olarak gördüklerini, fakat şimdi ne denli önemli olduklarını fark ettiklerini belirtti.

Mercan Bursalı

Kaynak