Diyabet hastaları, gelecekte üzerinde saydam sensörler bulunan kontakt lensler sayesinde şeker seviyelerini kolaylıkla ölçebilecek.
Normalde diyabet hastaları şeker seviyelerini ölçmek için parmak uçlarına küçük bir iğne batırarak kan örneği alır; küçük bir cihaz yardımıyla kandaki şeker seviyesini kontrol edebilir. Fakat bu acı verici bir işlem ve hastalar bazen bu işlemi günde birkaç kez yapmak zorunda kalıyor. Bilim insanları, şeker seviyesini ölçen lensler sayesinde hastaların kan alma işleminden kurtulabileceğini düşünüyor.
Oregon Devlet Üniversitesi’nden kimya mühendisi Gregory Herman, bu lensler sayesinde şeker ölçümü işleminin gün içinde sürekli olarak yapılabileceğini, böylece şeker seviyelerinde ciddi bir değişim olduğunda kişinin bundan derhal haberdar olabileceğini belirtiyor. Böylelikle diyabetle bağlantılı sağlık sorunlarının azaltılması da sağlanabilecek.
Şeker seviyesini sürekli olarak ölçen başka cihazlar da var, fakat bu cihazlarda deri altına elektrot yerleştirilmesi gerekir. Bu acı verici işlemin birkaç günde bir tekrarlanması şarttır; üstelik deri tahriş olabileceği gibi iltihaplanabilir.
Elektronik bilimden gözlere
Araştırmacılar, kan şekeri ölçen kontakt lensleri tasarlarken aslında elektronik ürünler için geliştirilen teknolojilerden faydalandılar; özellikle akıllı telefonlarda, tabletlerde ve düz panel ekranlarda görüntü kalitesini arttırırken güç tasarrufu da yapan ve dokunmatik ekran hassasiyetini geliştiren, indiyum galyum çinko asit (IGZO) denilen bir malzeme üzerinde çalıştılar.
Yapılan araştırmada sensörlerin, örneğin göz yaşında bulunan çok düşük seviyede glikozu bile saptayabildiği görüldü. Teorik olarak düşünülürse bu kontakt lensin 1 milimetre karelik alanına bu sensörlerden 2500 adetten fazlası sığdırılabilir. Ayrıca Wi-Fi veya Bluetooth kullanılarak, lenslerin topladığı veriler akıllı telefonlara veya cihazlara kablosuz olarak aktarılabilir.
Kan şekerinden de ötesi
Herman’a göre biyoalgılayıcı kan şekeri ölçümü kontakt lenslerin elbette tek işlevi olmayacak. Bu lensler sayesinde kanser, AIDS, glokom ve böbrek veya karaciğer hastalıkları da izlenebilecek.
Örneğin sensörler ürik asit denen, böbrek veya gut hastası olan kişilerde yüksek seviyede görülen bir kimyasalı tespit etmek üzere geliştirilebilir. Aynı şekilde laktik asit tuzunu ölçen seziciler geliştirilerek karaciğer hastalığı ya da kan zehirlenmesi gibi durumlar da kontrol edilebilir. Herman, nörotransmiter dopamin tespit etmek üzere tasarlanacak sensörler sayesinde glukom hastalığının da gözlemlenebileceğini ekledi.
Bu kontakt lenslerin henüz tasarım aşamasında olduğunu söyleyen Herman, hayvanlar üzerinde yapılacak testler için daha bir yıldan uzun süre olduğunu, insanlarda yapılacak testlerin ise çok daha sonraki bir zamanda mümkün olacağını ekledi.
Derleyen: Sevda Deniz Karali
